حکمت ناب (26)

مولی امیرالمؤمنین علی‌ علیه السلام:

مَنْ نَقَلَ إِلَیْکَ نَقَلَ عَنْکَ.

 هر کس از دیگران نزد تو چیزی نقل کند (و بدگویی ایشان را نزد تو بکند)، از تو نیز نزد دیگران چیز‌هایی نقل خواهد کرد (و بدگویی تو را هم نزد دیگران خواهد کرد).

 غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۶۶۳  



 حضرت امام سجاد علیه السلام:

مَنْ رَمَى اَلنَّاسَ بِمَا فِیهِمْ، رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ.

 کسی که به دیگران عیبی را که دارند نسبت دهد، دیگران به او عیبی را نسبت خواهند داد که در او نیست!

نزهة الناظر (حلوانی): ج۱، ص۹۱ 

حکمت ناب (25)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

 إنّکم إن أطَعتُم سَورَةَ الغَضَبِ أورَدَتکُم نِهایَةَ العَطَبِ.
عُقوبَةُ الغَضُوبِ و الحَقُودِ و الحَسُودِ تَبدَأُ بأنفُسِهِم.
مِن طَبائعِ الجُهّالِ التَّسَرُّعُ إلَى الغَضَبِ فی کُلِّ حالٍ.

 اگر از تندىِ خشم فرمان ببرید، شما را به نقطه پایان هلاکت می‌برد.
کیفر افراد عصبانى و کینه‌توز و حسود، نخست به خودشان مى‌رسد.
از خوى مردمان نادان این است که در هر حالى زود خشم مى‌گیرند.

 غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۲۷۱ - ج۱، ص۴۶۶ - ج۱، ص۶۷۷


 حضرت امام هادی علیه السلام:

 اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِکُ لُؤمٌ.

 بر زیردستان خشمگین‌شدن نشانه پَستى است.

نزهة الناظر (حلوانی):  ج۱،  ص۱۴۱

حکمت ناب (24)

مولی امیرالمومنین علی علیه السلام:

قَلِیلٌ تَدُومُ عَلَیْهِ أَرْجَى مِنْ کَثِیرٍ مَمْلُولٍ مِنْهُ.

کار اندک، که بر آن مداومت ورزی، از کار بسیار که از آن به ستوه آیی، امیدوار کننده‌تر است.

 نهج‌البلاغه (سید رضی): حکمت۲۷۸، ص۵۲۵


حضرت امام محمد باقر علیه السلام:

 أَحَبُّ اَلْأَعْمَالِ إِلَى اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَا دَاوَمَ عَلَیْهِ اَلْعَبْدُ وَ إِنْ قَلَّ.

محبوب‌ترین کارها در نظر خد،ا کاری است که بر آن مداومت شود، اگر چه اندک باشد.

الکافی (ثقة الاسلام کلینی):  ج۲، ص۸۲

حکمت ناب (23)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

بِالحِلمِ عَنِ السَّفیهِ تَکثُرُ الأنصارُ علَیهِ.

با حلم ورزیدن و خشمگین نشدن تو در مواجهه با شخص سفیه و نادان، یاوران [تو] علیه او زیاد مى‌شوند.

 نهج البلاغه (سید رضی): حکمت ۲۲۴

حکمت ناب (22)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه‌ السلام:

 العَفْوُ عَنِ المُقِرِّ لاعَنِ المُصِرِّ.

 عفو گذشت سزاوار کسی است که به خطاهای خود اعتراف و اقرار می‌کند، نه آن کسی که از تقصیرات و خطاهایش دست‌بردار نیست و به آن اقرار هم نمی‌کند.

 نزهة الناظر (حلوانی): ج۱، ص۵۵

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

 ألعَفوُ یُفسِدُ مِنَ اللَّئیمِ بِقَدر إصلاحِهِ مِنَ الکَریمِ.

 عفو و گذشت به همان اندازه که در اصلاح شخص بزرگوار موّثر است شخص  فرومایه را تباه می‌کند.

 کنز الفوائد (کراجکی طرابلسی): ج۲، ص۱۸۲


 برخی صفات شخص لئیم و فرومایه که گذشت درباره‌اش جایز نیست و موجب تباهی بیشتر او می‌شود (طبق احادیث امیر مؤمنان علی علیه السلام):

 هر قدر جایگاه دنیوی‌اش بالا رود بیشتر خود را گُم می‌کند.
 حیا ندارد.
 بسیار بخیل است.
 اگر به او چیزی عطا کنند و لطفی نمایند، بسیار ناشکر و ناسپاس است.
 بسیار خلف وعده می‌کند.
هر گاه قدرت پیدا کند (و مطمئن باشد کسی متعرّض طغیانش نمی‌شود) فحش می‌دهد!
 موقعی که باید یاری رساند، انسان را تنها می‌گذارد.
بر زیردستانش همیشه خشم می‌گیرد.
و...

اللَّئیمُ إذا بَلغَ فَوقَ مِقدارِهِ تَنَکَّرَت أحوالُهُ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۹۶)
اللَّئیمُ لا یَستَحیِی. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۵۷)
یُستَدَلُّ علَى اللَّئیمِ ب...ذَمیمِ البُخلِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۸۰۰)
اللَّئیمُ... و إذا اُعطِیَ جَحَدَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
اللَّئیمُ... و إذا وَعَدَ أخلَفَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
اَللَّئِیمُ إِذَا قَدَرَ أَفْحَشَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
إیّاکَ أن تَعتَمِدَ علَى اللَّئیمِ؛ فإنّهُ یَخذُلُ مَنِ اعتَمدَ علَیهِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۱۶۶)

و...

حکمت ناب (21)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

 مَن لَم یَتَعَلَّم فِی الصِّغَرِ لَم یَتَقَدَّم فِی الکِبَرِ1
مَن سَألَ فی صِغَرِهِ أجابَ فی کِبَرِهِ.2
مُروا أولادَکُم بِطَلَبِ العِلمِ.3

 کسى که در کودکى نیاموزد، در بزرگ‌سالى پیش نمى‌افتد.  
و
هر کس در خردسالى بپرسد، در بزرگ‌سالى پاسخ مى‌دهد.  
و
فرزندانتان را به آموختن دانش، امر کنید.  


 منابع:
1. غرر الحکم  (تمیمی آمدی):  ج۱،  ص۶۴۹
2.  غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱،  ص۶۰۶
3. کنز العمّال (متقی هندی): ج۱۶، ص ۵۸۴

حکمت ناب (20)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

لا یَعدَمُکَ مِن شَفیقٍ سُوءُ الظَّنِّ.

بدگمانى، تو را از دوست دلسوز محروم نکند.

 بحار الأنوار (علامه ملجسی):  ج۷۴، ص۱۹۶ - با تفاوت اندک: (لاَ یُعْدِمْکَ مِنْ حَبِیبٍ سُوءُ ظَنٍّ) تحف العقول (ابن شعبه حرّانی): ص۶۸

حکمت ناب (19)

قابل توجه همه، به ویژه همسران و والدینِ دارای فرزندِ در سن بلوغ:

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

لا مَحَبّةَ مَع کَثرَةِ مِراءٍ.

با وجود مجادله‌ی زیاد، دوستى و محبّت جایى ندارد.

عیون الحکم (لیثی واسطی):‌ ج۱، ص۵۳۱

حکمت ناب (18)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

مَن مَدَحَکَ بما لَیسَ فیکَ فَهُو ذَمٌّ لَکَ إن عَقَلتَ.

کسى که تو را به آنچه ندارى بستاید، اگر عاقل باشى، این کار [در واقع] نکوهش توست.

غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۶۵۷

حکمت ناب (17)

چرا خیلی از مواقعی که تصمیمات خوبی داریم، غالباً‌ در عملی کردنشان مشکل پیدا می‌کنیم؟
یعنی عزم و اراده کافی در وجودمان برای عملیاتی شدن خیلی از تصمیم‌های خوبمان نداریم.
 از مهمترین دلایل این مشکل رایج:

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

اللّهوُ یُفسِدُ عَزائمَ الجِدِّ.

پرداختن به لهویات، تصمیمات جدّى را تباه مى‌کند.

غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۱۲۵

پ.ن: علامه طباطبایی درکتاب تفسیر المیزان، لهو را کاری دانسته است که مشغول‌شدن به آن انسان را از کارهای مهمش باز می‌دارد.