مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
قَدْ نَهَى رَسُولُ اللَّه صلىاللهعلیهوآله عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.
به درستی که رسول خدا از خرید (بیانصافانه و اجحافگونه) اموال کسانی که مضطر (و ناچار به فروش) شدهاند نهی فرمود.
نهج البلاغه (سید رضی): حکمت 468
امام صادق علیه السلام:
فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ یُعَامِلُونَ الْمُضْطَرِّینَ،هُمْ شِرَارُ الْخَلْقِ.
زمانی میآید که عدهای با اشخاص مضطر و درمانده خرید و فروش میکنند (برای سود بیشتر) اینان بدترین مردم هستند!
وسائل شیعه (شیخ حر عاملی): ج17، ص448
امام صادق علیه السلام:
إِذَا تَخَلَّى الْمُؤْمِنُ مِنَ الدُّنْیَا سَمَا وَ وَجَدَ حَلَاوَةَ حبّ اللَّهِ وَ کَانَ عِنْدَ أَهْلِ الدُّنْیَا کَأَنَّهُ قَدْ خُولِطَ وَ إِنَّمَا خَالَطَ الْقَوْمَ حَلَاوَةُ حبّ اللَّهِ فَلَمْ یَشْتَغِلُوا بِغَیْرِهِ.
هرگاه مؤمن دلش را از دنیا خالی کند، بالا رود و شیرینی محبّت خدا را در خود بیابد و نزد اهل دنیا چنان باشد که گویی عقلش با جنون آمیخته است، حال آن که این گروه (عقل خود را) با شیرینی محبّت خدا آمیختهاند پس به غیر آن مشغول نمیشوند.
الکافی، ج2، ص 130
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
وُقودُ النار یومَ القیامة: کلُّ غنیٍّ بَخِل بمالهِ على الفقراء، و کلُّ عالِمٍ باعَ الدِّینَ بالدُّنیا.
سوخت آتش روز قیامت، هر توانگریاست که از بخشیدن مالش به فقرا بخل ورزیده و نیز عالمی که دین را به دنیا بفروشد.
غرر الحکم: ح 10126
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
لا خَیرَ فی لَذَّةٍ مِن بَعدِها النّارُ.
در لذتی که بعد از آن آتش (عذاب) باشد خیری نیست!
من لا یحضره الفیقه: ج 4، ص 392، ح5834
امام باقر علیه السلام:
مَنِ ارتَکَبَ الذنبَ فی الخَلاءِ لم یَعبَأِ اللّه ُ بهِ.
هر که در خلوت گناه کند، خداوند به او اعتنا نمى کند!
بحارالانوار، ج 46، ص 247
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
لا یُکلِّفْ أحدُکُم أخاهُ الطَّلَبَ إذا عَرَفَ حاجتَهُ.
هرگاه یکى از شما بداند که برادرش نیازمند است، زحمت خواهش را از دوش او بردارد [و قبل از بیان درخواست اقدام به برطرف کردن حاجتش نماید].
بحارالأنور، ج29، ص166
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
احتمِـلْ زلّـةَ وَلیِّـکَ لوقتِ وَثْبَةِ عَدُوِّکَ.
لغزش دوست خود را براى زمان یورش دشمنت تحمّل کن.
بحار الأنوار، ج 74، ص166
توفیق اکسیری است که برای طی مسیر بندگی به گفته بزرگان بهترین رفیق و یاور است!
اما چگونه به دست میآید؟!
بیان ارزشمند و نورانی مولا امیرالمؤمنین یکی از کلیدها و راهکارهای کسب آن را اینگونه بیان میدارد:
یا أیُّها النّاسُ، إنَّهُ مَنِ استَنصَح اللّهَ وُفِّقَ.
ای مردم، همانا بدون تردید هر کس خدا را خیرخواه خود داند، توفیق یابد.
فراز از خطبه 147 نهجالباغه شریف
خوب حالا معنای خیرخواه دانستن خدا که کلید کسب توفیق است چیست؟!
یعنی اگر به حسب ظاهر هم انسان در زندگی مبتلا به مصائب و مشکلاتی شد باز در دلش از خدایی که مدبّر اوست راضی باشد و هرگز در دلش از خدا به خاطر شرایطش گله و شکایتی نداشته باشد و بداند که این مصائب و مشکلات یا ریشه در گناهان خود دارد (که برای غالب امثال نگارنده اینگونه است) یا خداوند حکیم و رحیم به واسطه این مصیبت و مشکل خیر عظیمی را میخواهد به او برساند!
دوستی داشتم که میگفت فلانی ما نمیدانیم خداوند در پس امتحاناتش چه چیزهایی میخواهد به ما بدهد! اگر میدانستیم همه امتحانات را پاس میکردیم منتها به علت کمی صبر که ریشه در کمی یقین و نقص ایمانمان دارد اکثر امتحانات را خراب میکنیم!
و طبیعتاً در نقطه مقابل اگر انسان به علت مشکلات و مصائبش به خدا بدگمان شود و در دل نسبت به خدا شاکی باشد خود این میشود عامل زوال توفیق!
امام صادق علیه السلام:
وَ اقطَع عَمَّن یُنسِیک وَصلُهُ ذِکرِ اللّهِ و تَشغَلُکَ أُلفَتُهُ عَن طاعة اللّهِ. فَإنَّ ذلِک مِن أولیاءِ الشَّیطانِ و أعوانَهَ وَ لا یَحمِلنَکَ رُؤیَتُهُم إلی المُداهِنَةِ عِندَ الحَقِّ، فَإنَّ فی ذلِکَ خُسراناً عَظیماً نَعُوذُ باللّهِ.
پیوند خود را با کسی که همنشینی با او تو را از یاد خدا غافل میکند و الفت و انس با او تو را از طاعت خدا بازمیدارد قطع کن!
همانا چنین کسی از اولیای شیطان و از یاران و کمککاران اوست!
پس وقتی از کنار تو گذشت با او گرم نگیر! که همانا در این کار (گرم گرفتن و انس گرفتن با چنین کسی) زیان بزرگی نهفته است که از آن به خدا پناه میبریم!
مستدرک الوسائل، ج8، ص 352، ح 9640
البته باید توجه داشت که اینجا مقصود پرهیز از همدلی و انس قلبی در معاشرت با چنین کسانی است؛ وگرنه برخورد مناسب و محترمانه که در آن به حد ضرورت اکتفا شود و در عین حال بیزاری قلبی از رفتار آنان وجود داشته باشد، نه تنها این پیامد را ندارد بلکه از سیره خود معصومین علیهم السلام هم بوده است.
مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
کَیفَ یَجِدُ لَذَّةَ العِبادَةِ مَن لا یَصومُ عنِ الهَوى.
چگونه لذّت عبادت را بچشد کسی که از خوشیهای گناهآلود دست نمیکشد؟
غرر الحکم : 6985.