حکمت ناب (26)

مولی امیرالمؤمنین علی‌ علیه السلام:

مَنْ نَقَلَ إِلَیْکَ نَقَلَ عَنْکَ.

 هر کس از دیگران نزد تو چیزی نقل کند (و بدگویی ایشان را نزد تو بکند)، از تو نیز نزد دیگران چیز‌هایی نقل خواهد کرد (و بدگویی تو را هم نزد دیگران خواهد کرد).

 غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۶۶۳  



 حضرت امام سجاد علیه السلام:

مَنْ رَمَى اَلنَّاسَ بِمَا فِیهِمْ، رَمَوْهُ بِمَا لَیْسَ فِیهِ.

 کسی که به دیگران عیبی را که دارند نسبت دهد، دیگران به او عیبی را نسبت خواهند داد که در او نیست!

نزهة الناظر (حلوانی): ج۱، ص۹۱ 

حکمت ناب (25)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

 إنّکم إن أطَعتُم سَورَةَ الغَضَبِ أورَدَتکُم نِهایَةَ العَطَبِ.
عُقوبَةُ الغَضُوبِ و الحَقُودِ و الحَسُودِ تَبدَأُ بأنفُسِهِم.
مِن طَبائعِ الجُهّالِ التَّسَرُّعُ إلَى الغَضَبِ فی کُلِّ حالٍ.

 اگر از تندىِ خشم فرمان ببرید، شما را به نقطه پایان هلاکت می‌برد.
کیفر افراد عصبانى و کینه‌توز و حسود، نخست به خودشان مى‌رسد.
از خوى مردمان نادان این است که در هر حالى زود خشم مى‌گیرند.

 غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۲۷۱ - ج۱، ص۴۶۶ - ج۱، ص۶۷۷


 حضرت امام هادی علیه السلام:

 اَلغَضَبُ عَلى مَن تَملِکُ لُؤمٌ.

 بر زیردستان خشمگین‌شدن نشانه پَستى است.

نزهة الناظر (حلوانی):  ج۱،  ص۱۴۱

حکمت ناب (23)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

بِالحِلمِ عَنِ السَّفیهِ تَکثُرُ الأنصارُ علَیهِ.

با حلم ورزیدن و خشمگین نشدن تو در مواجهه با شخص سفیه و نادان، یاوران [تو] علیه او زیاد مى‌شوند.

 نهج البلاغه (سید رضی): حکمت ۲۲۴

حکمت ناب (22)

مولی امیرالمؤمنین علی علیه‌ السلام:

 العَفْوُ عَنِ المُقِرِّ لاعَنِ المُصِرِّ.

 عفو گذشت سزاوار کسی است که به خطاهای خود اعتراف و اقرار می‌کند، نه آن کسی که از تقصیرات و خطاهایش دست‌بردار نیست و به آن اقرار هم نمی‌کند.

 نزهة الناظر (حلوانی): ج۱، ص۵۵

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

 ألعَفوُ یُفسِدُ مِنَ اللَّئیمِ بِقَدر إصلاحِهِ مِنَ الکَریمِ.

 عفو و گذشت به همان اندازه که در اصلاح شخص بزرگوار موّثر است شخص  فرومایه را تباه می‌کند.

 کنز الفوائد (کراجکی طرابلسی): ج۲، ص۱۸۲


 برخی صفات شخص لئیم و فرومایه که گذشت درباره‌اش جایز نیست و موجب تباهی بیشتر او می‌شود (طبق احادیث امیر مؤمنان علی علیه السلام):

 هر قدر جایگاه دنیوی‌اش بالا رود بیشتر خود را گُم می‌کند.
 حیا ندارد.
 بسیار بخیل است.
 اگر به او چیزی عطا کنند و لطفی نمایند، بسیار ناشکر و ناسپاس است.
 بسیار خلف وعده می‌کند.
هر گاه قدرت پیدا کند (و مطمئن باشد کسی متعرّض طغیانش نمی‌شود) فحش می‌دهد!
 موقعی که باید یاری رساند، انسان را تنها می‌گذارد.
بر زیردستانش همیشه خشم می‌گیرد.
و...

اللَّئیمُ إذا بَلغَ فَوقَ مِقدارِهِ تَنَکَّرَت أحوالُهُ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۹۶)
اللَّئیمُ لا یَستَحیِی. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۵۷)
یُستَدَلُّ علَى اللَّئیمِ ب...ذَمیمِ البُخلِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۸۰۰)
اللَّئیمُ... و إذا اُعطِیَ جَحَدَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
اللَّئیمُ... و إذا وَعَدَ أخلَفَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
اَللَّئِیمُ إِذَا قَدَرَ أَفْحَشَ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی):  ج۱، ص۸۲)
إیّاکَ أن تَعتَمِدَ علَى اللَّئیمِ؛ فإنّهُ یَخذُلُ مَنِ اعتَمدَ علَیهِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۱۶۶)

و...

حکمت ناب (20)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

لا یَعدَمُکَ مِن شَفیقٍ سُوءُ الظَّنِّ.

بدگمانى، تو را از دوست دلسوز محروم نکند.

 بحار الأنوار (علامه ملجسی):  ج۷۴، ص۱۹۶ - با تفاوت اندک: (لاَ یُعْدِمْکَ مِنْ حَبِیبٍ سُوءُ ظَنٍّ) تحف العقول (ابن شعبه حرّانی): ص۶۸

حکمت ناب (19)

قابل توجه همه، به ویژه همسران و والدینِ دارای فرزندِ در سن بلوغ:

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

لا مَحَبّةَ مَع کَثرَةِ مِراءٍ.

با وجود مجادله‌ی زیاد، دوستى و محبّت جایى ندارد.

عیون الحکم (لیثی واسطی):‌ ج۱، ص۵۳۱

حکمت ناب (18)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

مَن مَدَحَکَ بما لَیسَ فیکَ فَهُو ذَمٌّ لَکَ إن عَقَلتَ.

کسى که تو را به آنچه ندارى بستاید، اگر عاقل باشى، این کار [در واقع] نکوهش توست.

غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۶۵۷

حکمت ناب (13)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

الصِّدقُ، یُنجِیکَ و إن خِفتَهُ، الکِذبُ، یُردِیکَ و إن أمِنتَهُ.

صداقت تو را نجات مى‌دهد، هر چند از آن بیمناک باشى؛
و دروغ تو را نابود مى‌کند، گر چه از آن خطرى براى خود حسّ نکنى.

غرر الحکم  (تمیمی آمدی): ج۱، ص۵۹

حضرت امام سجاد علیه السلام (نوه‌ی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام و چهارمین امام شیعیان):

خَیْرُ مَفَاتیحِ الْأموُرِ الصِّدْقُ.

بهترین کلید گشایش در کارها، راستی و صداقت است.

نزهة الناظر  (حلوانی): ج۱ ،  ص۹۳



پیامبر خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله خطاب به امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

یا عَلىُّ اصدِق و َإِن ضَرَّکَ فِى العاجِلِ فَإِنَّهُ یَنفَعُکَ فِى الآجِلِ وَ لا تَکذِب و َإِن یَنفَعکَ فِى العاجِلِ فَإِنَّهُ یَضُرُّکَ فِى الآجِلِ.

اى على، راست بگو! اگر چه در حال حاضر به ضرر تو باشد ولى در آینده به نفع توست!
و دروغ نگو اگر چه در حال حاضر به نفع تو باشد ولى در آینده به ضرر توست.

 وصیة النبی (صلی الله علیه و آله) لعلیّ بن أبی طالب (علیهما السلام): عمر بن محمّد نسفی:  ص27


پ.ن: فیلم دروغ‌گو، دروغ‌گویِ جیم کری...

حکمت ناب (12)

 مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

المُنافِقُ لنَفسِهِ مُداهِنٌ، و علَى النّاسِ طاعِنٌ.

منافق نسبت به خودش مسامحه روا مى دارد ولی در مقابل از مردم خرده‌گیرى مى کند.

غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۱۱۲


پ.ن: وقتی انسان تقصیرهای بزرگ خودش را نادیده می‌گیرد و قبول نمی‌کند و ناچیز می‌شِمُرَد و در عین حال، به اشکالات ریز و درشت دیگران گیر می‌دهد و آنها را سرزنش می‌کند، یعنی ریشه‌های درخت نفاق، دورویی و ظاهرفریبی در قلبش دارد عمیق‌تر و کلفت‌تر می‌شود...

حکمت ناب (9)

مولی امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام:

اِصحَبوا مَن یَذکُرُ إحسانَکُم إلَیهِ، و یَنسى أیادِیَهُ عِندَکُم.

با کسى رفاقت کنید که نیکى‌هاى شما را در حقّ خود، به یاد مى‌سپارد و نیکى‌هاى خود را به شما، فراموش مى‌کند.

شرح نهج البلاغه (ابن ابی الحدید): ج۲۰، ص۶۰۳