نگاه مغفول به حکومت‌داری اسلامی:

امیرالمؤمنین در یکی از خطبه‌هایشان که در کتاب کافی شریف با سند صحیح نقل شده، حدود 30 مورد از بدعت‌هایی که در دوران خلفای پیشین رخ داده بود را بیان می‌کنند و بعد می‌فرمایند که من نمی‌توانم با این بدعت‌ها مبارزه کنم و آنها را به اسلام حقیقی برگردانم، چرا اگر بخواهم به اینکار اقدام نمایم کسی برایم باقی نمی‌ماند جز اندکی از شیعیان خالصم و حتی برخی از سپاهیان فعلی من بر خواهند شورید! آنچنان که زمانی که از خواندن نماز مستحب در ماه رمضان به صورت جماعت نهی کردم کسانی که در سپاه خودم بودند و برای من شمشیر می‌زدند لب اعتراض گشودند و اغتشاش کردند و فریاد وا عمرا سر دادند که ای وای سنت خلیفه عمر پایمال شد و نزدیک بود که بر من شورش کنند!

حضرت امیر، به علت عدم امکان پیاده کردن تمام اسلام نیامدند تا حکومت را واگذارند و برای محقق ساختن آن مقدار که در توانشان بود تلاش می‌کردند!

عده‌‌ای امروزه انتقاد می‌کنند که مگر فلانی این همه خلاف و اشتباه قطعی را نمی‌بیند پس چرا برای مقابله با همه این‌ها اقدام قاطع نمی‌کند؟ اگر نمی‌تواند این‌ها را درست کند چرا نمی‌رود کنار؟!

احتمالاً این دسته اگر در زمان امیرالمؤمنین هم می‌بودند چنین انتقاداتی را بر حضرت وارد می‌ساختند!

در زمان امام صادق علیه السلام هم شخصی از ایشان پرسید چرا در زمان امیرالمؤمنین حضرت و فرزندانشان به شکلی متفاوت از مردم بسیاری از کارها را انجام می‌دادند مگر حکم خدا یکی نیست؟ پس چرا مردم را از بسیاری از این خطاها نهی نمی‌کردند و تنها به عمل درست خودشان و فرزندانشان در این موارد اکتفا می‌کردند؟ امام صادق علیه السلام در پاسخ فرمودند که اگر پایه‌های حکومت حضرت مستحکم می‌شد، تمام کتاب خدا و تمام حق را اجرا می‌فرمود.

 

در این قسمت ابتدا آن قسمت‌های خاص از خطبه که در متن بالا نقل شده ذکر می‌شود و بعد هم تمام خطبه شریف و حدیث امام صادق علیه السلام در پاسخ سؤال در خصوص سیره امیرالمؤمنین در مبارزه با بدعت‌ها.

قَدْ عَمِلَتِ الْوُلَاةُ قَبْلِی أَعْمَالًا خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اللَّهِ صلوات الله علیه و آله مُتَعَمِّدِینَ لِخِلَافِهِ نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ وَ لَوْ حَمَلْتُ‏ النَّاسَ‏ عَلَى‏ تَرْکِهَا وَ حَوَّلْتُهَا إِلَى مَوَاضِعِهَا وَ إِلَى مَا کَانَتْ فِی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلوات الله علیه و آله لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی حَتَّى أَبْقَى وَحْدِی أَوْ قَلِیلٌ مِنْ شِیعَتِیَ...

والیان قبل از من کارهایی انجام دادند که در آن با رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم مخالفت کردند و این بنای مخالفت با رسول خدا را از روی عمد داشتند. پیمان او را شکسته و سنت او را تغییر دادند؛

و اگر مردم را بر ترک آنها وادار نمایم و آنها را به جایگاه خود و به آنچه در زمان رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بود بازگردانم، لشکرم از گرد من پراکنده شده و تنها باقی می‌مانم و یا با عده کمی از شیعیانم...

وَ اللَّهِ لَقَدْ أَمَرْتُ النَّاسَ أَنْ لَا یَجْتَمِعُوا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَّا فِی‏فَرِیضَةٍ وَ أَعْلَمْتُهُمْ أَنَّ اجْتِمَاعَهُمْ فِی النَّوَافِلِ بِدْعَةٌ فَتَنَادَى بَعْضُ أَهْلِ عَسْکَرِی مِمَّنْ یُقَاتِلُ مَعِی یَا أَهْلَ الْإِسْلَامِ غُیِّرَتْ سُنَّةُ عُمَرَ یَنْهَانَا عَنِ الصَّلَاةِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً وَ لَقَدْ خِفْتُ أَنْ یَثُورُوا فِی نَاحِیَةِ جَانِبِ عَسْکَرِی...

 قسم به خدا که مردم را دستور دادم که در ماه رمضان غیر از نماز واجب را به جماعت نخوانند و ایشان را آگاه نمودم که خواندن نماز مستحبی به جماعت بدعت است ؛ پس عده ای از لشکریان که همراه من جنگیده بودند ندا دادند : ای اهل اسلام سنت عمر تغییر کرد!!! ما را از نماز  مستحبی در ماه رمضان باز می دارند !!! و ترسیدم که بر من از سمت لشکرم بشورند...

الکافی، ج‏8، ص: 60

 

امام صادق علیه السلام:

... و لَوْ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام ثَبَتَتْ‏ قَدَمَاهُ‏ أَقَامَ کِتَابَ اللَّهِ کُلَّهُ وَ الْحَقَّ کُلَّهُ.

الکافی، ج‏5، ص: 556

... و اگر پایه‌های حکومت امیرالمؤمنین محکم می­شد، تمام کتاب خدا و تمام حق را اجرا می فرمود.