توصیه‌ای که می‌تواند زندگی ما را متحول کند!

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‌فرماید:

مَن کَثُر فی لیله نومُه، فاتَه مِن العملِ ما لا یستدرکه فی یومه.

هر کس در شب خوابش بسیار شود، اعمالی را از دست می‌دهد که در روز نمی‌تواند جایگزینی برایش بیابد.

(غرر الحکم،‌ص 319)

و در سخن دیگری می‌فرمایند:

«چه تصمیم های روز را که خواب درهم شکند.»[3]

یعنی بسیاری از سلب توفیق‌های روز ریشه در پرخوابی‌های شب دارد!

برخی از آثار پرخوابی در روایات

برای پرخوابی آثار و نتایج ناگواری بیان شده است که به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:

1ـ از حضرت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل شده است : «از خواب بسیار برحذر باشید؛ زیرا خواب زیاد آدمی را در قیامت فقیر می‌کند.»[13]

2ـ پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «نزد خدا به شدّت منفور است، خوردن بدون گرسنگی و خواب بدون خستگی و...، »[14]

3ـ امیرالمۆمنین(علیه السلام) می‌فرماید: «خوردن و خواب بسیار، جان را تباه و زیان را جلب نماید.»[15]  

4ـامام علی(علیه السلام) می‌فرماید: «وای بر آن که به خواب رفته، که چه اندازه زیانکار است؛ هم عمرش کوتاه و هم مزدش کم است.»[16] از آنجا که دنیا مزرعه آخرت است و آنچه را در این عالم بکاریم ثمره و نتیجه‌اش را در آن عالم خواهیم یافت با افزایش خواب، عمر -این سرمایه گرانقدر- را از کف داده و دست خالی گام در آن وادی می‌نهیم.

اما توصیه‌ای که می‌تواند زندگی ما را متحول کند!!!

امام صادق علیه السلام:

أقل النّوم بالّیل و الکلام بالنّهار.

خواب شب و کلام روزت را کم کن!

تحف العقول، 438

از میان آثار متعدد و زیان‌بار پرحرفی که در روایات آمده است نیز به ذکر تنها یک روایت بسنده می شود:

امیرالمومنین حضرت علی علیه السلام می فرمایند:
« هر کسی که سخنش افزایش یافت، اشتباهات او نیز فزونی خواهد یافت
و هر کس خطایش افزایش یافت، حیایش کم میگردد
و هرکس حیایش کم شد، تقوایش کم میشود
و کسی که تقوایش کم شود، دلش میمیرد
و هر کس قلبش مرد، به دوزخ وارد خواهد شد.»

متن حدیث:
« مَن کَثُرَ کَلامُهُ کَثُرَ خَطَؤُهُ وَ مَن کَثُرَ خَطَؤُهُ قَلَّ حَیاؤُهُ وَ مَن قَلَّ حَیاؤُهُ قَلَّ وَرَعُهُ وَ مَن قَلَّ وَرَعُهُ ماتَ قَلْبُهُ وَ مَن ماتَ قَلْبُهُ دَخَلَ النَّارَ »

«نهج البلاغه؛ بخشی از حکمت 349»

کم گفتن، طبق روایات متعددی،  عافیت را در پی دارد و باعث کاستن خطاها و گناهان انسان می‌شود و این امر نیز به نوبه خود بیدار شدن دل را به دنبال دارد

کم‌ خفتن نیز با خود رشد قوای عزم  و اراده را در پی دارد و اگر مقارن با بیداری سحر باشد او را متصل می‌کنند به منبع فیوضات مادی و معنوی!

و وقتی دلی آماده برسد به منبع فیضی که دریغی و بخلی در آن راه ندارد و تنها در پی زمینی است مستعد چه خواهد شد؟...

زندگی ما متحول خواهد شد إن شاء الله...

البته برای کسانی که طالب مراتب بالای قرب و معرفت و ایمان و یقین هستند مسئله بسیار مهم‌تر می‌شود
به ذکر یک نمونه از هر یک از موارد مربوط به پرخوری و پرگویی در کلام رسول خدا صلوات الله علیه و آله اکتفا می‌شود:
رسول خدا صلوات الله علیه و آله:
لا یَدْخُلُ مَلَکُوتَ السَّمَوَاتِ مَنْ مَلأَ بَطْنَهُ.
کسی که شکمش را پر می‌کند، قلبش به ملکوت آسمان‌ها راه نمی‌یابد.
جامع السعادات، ج2، ص 8چ

و
لا یعرف عبد حقیقة الایمان حتی یخزن من لسانه.
هیچ بنده‌ای حقیقت ایمان را نشناسد مگر آنکه زبانش را حفظ کند.
کافی، ج2، ص 114

در خصوص خواب بین الطلوعین هم در بین بسیاری از احادیث به ذکر همین یک مورد بسنده می‌شود:

✔امام صادق علیه السّلام:

◀◀نومة الغداة مشومة،تطرد الرزق، وتصفر اللون وتقبحه وتغیره، وهو نوم کل مشؤوم إن الله تبارک وتعالى یقسم الارزاق ما بین طلوع الفجر إلى طلوع الشمس فإیاکم وتلک النومة▶▶

خواب صبح (صبح در ادبیات عرب به معنی فاصله اذان صبح تا طلوع خورشید است) شوم و نامبارک است، 

و ✗روزى را پس میزند، 
و ✗رنگ و روى را زرد و زار میکند، 
و ✗شخص را نازیبا و دگرگون مى‏سازد 
و ✗آن خواب همه اشخاص نامبارک است،
✔همانا خداوند تبارک و تعالى روزى‏ها یا روزى مخلوقات را
در فاصله دمیدن صبح تا طلوع خورشید مقرّر و تقسیم می فرماید
پس زنهار، از خواب در آن هنگام بپرهیزید.✔

منبـع: من لا یحضره الفقیه ج۱ص۵۰۲

[3] ـ  پاینده،ابوالقاسم؛ نهج الفصاحة،انتشارات جاویدان،چاپ دوم،1376ش،ح10145

[13] ـ قمی،شیخ عباس؛سفینة البحار و مدینة الحکم و الاثار،مۆسسه نشر آستان قدس رضوی،چاپ اول،1416ق،ج4،ص592،واژه«نوم»

[14] ـ پاینده،ابوالقاسم؛ نهج الفصاحة،انتشارات جاویدان،چاپ دوم،1376ش،ص604،ح2119

[15] ـ عبد الواحد آمدی؛غررالحکم و دررالکلم،ترجمه محمد علی انصاری،تصحیح مهدی انصاری قمی،نشر مۆسسه انتشاراتی امام عصر(علیه السلام)،چاپ دوم،1384ش ،ص580،ح7034

[16] ـعبد الواحد آمدی؛غررالحکم و دررالکلم،ترجمه محمد علی انصاری،تصحیح مهدی انصاری قمی،نشر مۆسسه انتشاراتی امام عصر(علیه السلام)،چاپ دوم،1384ش،ص855،ح10657

یک توصیه مهم:

امام علی علیه السلام:

فرزندم آیا چهار کار به تو نیاموزم که با به کار بستن آنها از طبابت بی نیاز شوی ؟

عرض کرد: چرا ای امیرالمومنین .

فرمود: بر سفره ی غذا منشین مگر وقتی گرسنه باشی. هنوز اشتها داری از خوردن دست بکش . غذا را خوب بجو و هرگاه خواستی بخوابی قضای حاجت کن. اگر اینها را به کار بندی از طبابت بی نیاز خواهی شد.

حدیث امامت را زندگی کن (70)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

قَدْ نَهَى رَسُولُ اللَّه صلى‌الله‌علیه‌وآله عَنْ بَیْعِ الْمُضْطَرِّینَ.

به درستی که رسول خدا از خرید (بی‌انصافانه و اجحاف‌گونه) اموال کسانی که مضطر (و ناچار به فروش) شده‌اند نهی فرمود.

نهج البلاغه (سید رضی): حکمت 468

امام صادق علیه السلام:

فِی ذَلِکَ الزَّمَانِ أَقْوَامٌ  یُعَامِلُونَ الْمُضْطَرِّینَ،هُمْ شِرَارُ الْخَلْقِ.

زمانی می‌آید که عده‌ای با اشخاص مضطر و درمانده خرید و فروش می‌کنند (برای سود بیشتر) اینان بدترین مردم هستند!

وسائل شیعه (شیخ حر عاملی): ج17، ص448

حدیث امامت را زندگی کن (67)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

لا خَیرَ فی لَذَّةٍ مِن بَعدِها النّارُ.

در لذتی که بعد از آن آتش (عذاب) باشد خیری نیست!

من لا یحضره الفیقه: ج 4، ص 392، ح5834

حدیث امامت را زندگی کن (66)

امام باقر علیه السلام:

مَنِ ارتَکَبَ الذنبَ فی الخَلاءِ لم یَعبَأِ اللّه ُ بهِ.

هر که در خلوت گناه کند، خداوند به او اعتنا نمى کند!

بحارالانوار، ج 46، ص 247

حدیث امامت را زندگی کن (65)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

لا یُکلِّفْ أحدُکُم أخاهُ الطَّلَبَ إذا عَرَفَ حاجتَهُ.

هرگاه یکى از شما بداند که برادرش نیازمند است، زحمت خواهش را از دوش او بردارد [و قبل از بیان درخواست اقدام به برطرف کردن حاجتش نماید].

بحارالأنور، ج29، ص166

حدیث امامت را زندگی کن (64)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

احتمِـلْ زلّـةَ وَلیِّـکَ لوقتِ وَثْبَةِ عَدُوِّکَ.

لغزش دوست خود را براى زمان یورش دشمنت تحمّل کن.

بحار الأنوار، ج 74، ص166

حدیث امامت را زندگی کن (61)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

کَیفَ یَجِدُ لَذَّةَ العِبادَةِ مَن لا یَصومُ عنِ الهَوى.

چگونه لذّت عبادت را بچشد کسی که از خوشی‌های گناه‌آلود دست نمی‌کشد؟

غرر الحکم : 6985.

نگاه مغفول به حکومت‌داری اسلامی:

امیرالمؤمنین در یکی از خطبه‌هایشان که در کتاب کافی شریف با سند صحیح نقل شده، حدود 30 مورد از بدعت‌هایی که در دوران خلفای پیشین رخ داده بود را بیان می‌کنند و بعد می‌فرمایند که من نمی‌توانم با این بدعت‌ها مبارزه کنم و آنها را به اسلام حقیقی برگردانم، چرا اگر بخواهم به اینکار اقدام نمایم کسی برایم باقی نمی‌ماند جز اندکی از شیعیان خالصم و حتی برخی از سپاهیان فعلی من بر خواهند شورید! آنچنان که زمانی که از خواندن نماز مستحب در ماه رمضان به صورت جماعت نهی کردم کسانی که در سپاه خودم بودند و برای من شمشیر می‌زدند لب اعتراض گشودند و اغتشاش کردند و فریاد وا عمرا سر دادند که ای وای سنت خلیفه عمر پایمال شد و نزدیک بود که بر من شورش کنند!

حضرت امیر، به علت عدم امکان پیاده کردن تمام اسلام نیامدند تا حکومت را واگذارند و برای محقق ساختن آن مقدار که در توانشان بود تلاش می‌کردند!

عده‌‌ای امروزه انتقاد می‌کنند که مگر فلانی این همه خلاف و اشتباه قطعی را نمی‌بیند پس چرا برای مقابله با همه این‌ها اقدام قاطع نمی‌کند؟ اگر نمی‌تواند این‌ها را درست کند چرا نمی‌رود کنار؟!

احتمالاً این دسته اگر در زمان امیرالمؤمنین هم می‌بودند چنین انتقاداتی را بر حضرت وارد می‌ساختند!

در زمان امام صادق علیه السلام هم شخصی از ایشان پرسید چرا در زمان امیرالمؤمنین حضرت و فرزندانشان به شکلی متفاوت از مردم بسیاری از کارها را انجام می‌دادند مگر حکم خدا یکی نیست؟ پس چرا مردم را از بسیاری از این خطاها نهی نمی‌کردند و تنها به عمل درست خودشان و فرزندانشان در این موارد اکتفا می‌کردند؟ امام صادق علیه السلام در پاسخ فرمودند که اگر پایه‌های حکومت حضرت مستحکم می‌شد، تمام کتاب خدا و تمام حق را اجرا می‌فرمود.

 

در این قسمت ابتدا آن قسمت‌های خاص از خطبه که در متن بالا نقل شده ذکر می‌شود و بعد هم تمام خطبه شریف و حدیث امام صادق علیه السلام در پاسخ سؤال در خصوص سیره امیرالمؤمنین در مبارزه با بدعت‌ها.

قَدْ عَمِلَتِ الْوُلَاةُ قَبْلِی أَعْمَالًا خَالَفُوا فِیهَا رَسُولَ اللَّهِ صلوات الله علیه و آله مُتَعَمِّدِینَ لِخِلَافِهِ نَاقِضِینَ لِعَهْدِهِ مُغَیِّرِینِ لِسُنَّتِهِ وَ لَوْ حَمَلْتُ‏ النَّاسَ‏ عَلَى‏ تَرْکِهَا وَ حَوَّلْتُهَا إِلَى مَوَاضِعِهَا وَ إِلَى مَا کَانَتْ فِی عَهْدِ رَسُولِ اللَّهِ صلوات الله علیه و آله لَتَفَرَّقَ عَنِّی جُنْدِی حَتَّى أَبْقَى وَحْدِی أَوْ قَلِیلٌ مِنْ شِیعَتِیَ...

والیان قبل از من کارهایی انجام دادند که در آن با رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم مخالفت کردند و این بنای مخالفت با رسول خدا را از روی عمد داشتند. پیمان او را شکسته و سنت او را تغییر دادند؛

و اگر مردم را بر ترک آنها وادار نمایم و آنها را به جایگاه خود و به آنچه در زمان رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم بود بازگردانم، لشکرم از گرد من پراکنده شده و تنها باقی می‌مانم و یا با عده کمی از شیعیانم...

وَ اللَّهِ لَقَدْ أَمَرْتُ النَّاسَ أَنْ لَا یَجْتَمِعُوا فِی شَهْرِ رَمَضَانَ إِلَّا فِی‏فَرِیضَةٍ وَ أَعْلَمْتُهُمْ أَنَّ اجْتِمَاعَهُمْ فِی النَّوَافِلِ بِدْعَةٌ فَتَنَادَى بَعْضُ أَهْلِ عَسْکَرِی مِمَّنْ یُقَاتِلُ مَعِی یَا أَهْلَ الْإِسْلَامِ غُیِّرَتْ سُنَّةُ عُمَرَ یَنْهَانَا عَنِ الصَّلَاةِ فِی شَهْرِ رَمَضَانَ تَطَوُّعاً وَ لَقَدْ خِفْتُ أَنْ یَثُورُوا فِی نَاحِیَةِ جَانِبِ عَسْکَرِی...

 قسم به خدا که مردم را دستور دادم که در ماه رمضان غیر از نماز واجب را به جماعت نخوانند و ایشان را آگاه نمودم که خواندن نماز مستحبی به جماعت بدعت است ؛ پس عده ای از لشکریان که همراه من جنگیده بودند ندا دادند : ای اهل اسلام سنت عمر تغییر کرد!!! ما را از نماز  مستحبی در ماه رمضان باز می دارند !!! و ترسیدم که بر من از سمت لشکرم بشورند...

الکافی، ج‏8، ص: 60

 

امام صادق علیه السلام:

... و لَوْ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ علیه السلام ثَبَتَتْ‏ قَدَمَاهُ‏ أَقَامَ کِتَابَ اللَّهِ کُلَّهُ وَ الْحَقَّ کُلَّهُ.

الکافی، ج‏5، ص: 556

... و اگر پایه‌های حکومت امیرالمؤمنین محکم می­شد، تمام کتاب خدا و تمام حق را اجرا می فرمود.

حدیث امامت را زندگی کن (57)

مولا امیرالمؤمنین علی علیه السلام:

إِنَّ الدُّنیا مَشغَلَةٌ عَن غَیرِها وَ لَم یُصِب صاحِبُها مِنها شَیئا إِلاّ فَتَحَت لَهُ حِرصا عَلَیها وَلَهَجا بِها  و لَن یَستَغنىَ صاحِبُها بِما نالَ فیها عَمّا لَم یَبلُغهُ مِنها.

براستى که دنیا آدمى را به کلّى سرگرم خود مى سازد و دنیاخواهان به چیزى از آن نرسند، مگر آن که باب جدیدی از حرص و شیفتگى به دنیا بر رویشان گشوده می شود و به آنچه از این دنیا دست یافته اکتفا نمى کنند تا اینکه دوباره در پى چیزى می روند که هنوز آن را بدست نیاورده اند.

بحارالأنوار، ج78، ص453، ح21

حدیث امامت را زندگی کن (54)

رسول خدا صلوات الله علیه و آله:

فی قول الله عزوجل: ((یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ ناراً))"تحریم - 6"

کیف نقی أهلنا ناراً؟

قال:تامرونهم بما یحب الله و تنهونهم عما یکره الله.

رسول خدا صلوات الله علیه و آله در خصوص این  سخن خداوند عزوجل  که می فرماید: (خود و خانواده خود را از آتش دوزخ حفظ کنید)

پرسیدند چگونه خانواده خود را از آتش حفظ کنیم؟

حضرت فرمود: به آنچه خدا دوست دارد امرشان کنید و از آنچه نمی پسندد نهی شان نمایید.

کافی - ج5، ص62