شاه‌کلید نجات و سعادت

مقایسه اهمیت مسئله‌ی تبعیت و پذیرش ولایت حق یا باطل نسبت به سایر امور از منظر قرآن کریم:

آیات آغازین سوره‌ی محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) پرده‌ از حقیقتی بسیار عمیق و مهم برمی‌دارد.
خداوند در آیات اول تا سوم سوره‌ی محمد (صلی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید:
«الَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ * وَ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ آمَنُوا بِما نُزِّلَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ هُوَ الْالَّذینَ کَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبیلِ اللهِ أَضَلَّ أَعْمالَهُمْ * ذلِکَ بِأَنَّ الَّذینَ کَفَرُوا اتَّبَعُوا الْباطِلَ وَ أَنَّ الَّذینَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِنْ رَبِّهِمْ کَذلِکَ یَضْرِبُ اللهُ لِلنَّاسِ أَمْثالَهُمْ[1]
کسانى که کافر شدند و [مردم را] از راه خدا باز داشتند، [خداوند] اعمالشان را نابود مى‌‌کند.
و کسانى که ایمان آوردند و کارهاى شایسته انجام دادند و به آنچه بر محمّد نازل شده و آن حقّی است از سوی پروردگار نیز ایمان آوردند، خداوند گناهانشان را مى‌بخشد و کارشان را اصلاح مى‌کند.
این به خاطر آن است که کافران از باطل پیروی کردند، و مؤمنان از حقّی که از سوی پروردگارشان بود تبعیّت نمودند؛ این‌گونه خداوند برای مردم مثل‌های [زندگی] آنان را بیان می‌کند.»

ما در این آیات با دو مفهوم مواجه هستیم، یکی عمل و دیگری تبعیت از حق یا باطل!
در آیه‌ی نخست صحبت از نابود کردن اعمال کسانی است که از راه حق باز می‌دارند.
یعنی کسانی هستند که به ظاهر اعمال نیکی دارند، اما در عین حال از راه خدا نیز باز می‌دارند؛
در آیه‌ی‌ سوم می‌فرماید این که این‌ها که اعمال به ظاهر نیکی هم دارند، اما از راه خدا هم باز می‌دارند و خدا اعمالشان را نیز نابودشان می‌کند، به این علت است که در حال تبعیت از باطل هستند‌‌.
یعنی تبعیت از باطل عامل ۲ چیز می‌شود!
نخست اینکه شخص تابع باطل ولو به ظاهر اعمال نیکی هم داشته باشد اما خدا آن اعمال را نابود می‌کند.
دیگر اینکه کسی که تابع باطل است در حقیقت با هر فعلش دارد سد راه خدا می‌کند، لذا به جهت تبعیت از باطل و بازداشتن دیگران از راه خدا، خداوند اعمالشان را نابود می‌کند!
در نقطه‌ی مقابل با کسانی مواجه هستیم که با وجود اینکه سیئاتی دارند، اما ضمن ایمان آوردن ابتدایی و انجام اعمالی صالح، به یک امر خاصی که بر پیامبر نازل شده نیز ایمان آورده‌اند، و از این حق خاص نازل شده از سوی پروردگار تبعیت کردند؛ لذا به این جهت سیئاتشان نیز مورد مغفرت واقع شده. (نکته‌ی‌ تأمل‌برانگیز دیگر در باب آیه دوم این است که خدا تأکید خاصی دارد که این امر حق خاص نازل شده به پیامبر که مردم باید به آن ایمان بیاورند از سوی پروردگار است، گویی برخی مدعی هستند و نظرشان این است این امر پیامبر نه حق است و نه از سوی پروردگار!)
حال سوال اینجاست:
مقصود از این سبیل الله (راه خدا) که برخی از آن باز می‌دارند و امر باطلی که آن بازدارندگان از راه خدا از آن تبعیت می‌کنند و موجب نابودی اعمالشان می‌شود چیست؟ و مقصود از آن امر حق خاصی که به جز سایر اموری که بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل شده باید با طور ویژه به آن ایمان آورد و تابع آن امر حق خاص شد چیست؟ (امری که گویی برخی منکر آن هستند که حق است و از سوی پروردگار به پیامبر نازل شده)
امر حق خاصی که ایمان به آن و تبعیت از آن باعث می‌شود گناهان انسان مورد مغفرت الهی قرار گیرد و امر انسان اصلاح شود.
توجه به این آیات شریفه از دو جنبه اهمیت ویژه دارد!
نخست اینکه نشان می‌دهد، بر طبق صریح آیات قرآن، در مقایسه‌ی اهمیت عمل نسبت به اعتقاد و تابع یک مفهوم حق یا باطل شدن، آنچه از منظر قرآن کریم بسیار مهمتر است اعتقاد و تابع امر حق یا باطل شدن است!
در فضاهای روشن‌فکری مذهبی که خیلی تمایل به صلح کل دارند و پذیرش اختلاف سلایق، تأکیدشان را می‌برند بر عمل نیکو و نیکوکاری و خوش‌خلقی این مفاهیم! حال آن‌که طبق صریح آیات قرآن آنچه بسیار مهم است این است که انسان چه چیز را حق می‌داند و تابع چه چیزی می‌شود.
اگر آنچه را انسان حق می‌داند و تابعش می‌شود واقعا حق باشد، خدا فرموده موجب بخشش گناهانش می‌شود و اعمال صالحش در نظر گرفته می‌شود و امرش در نهایت اصلاح می‌شود.
اما اگر آنچه انسان حق می‌داند و تابعش می‌شود واقعا حق نباشد و باطل باشد، خدا فرموده هر چه هم عمل داشته باشد، سودی ندارد و همه را نابود می‌کند و در عمل کسی که تابع حق نیست و امر باطلی را حق می‌داند مصداق کسی است که از راه خدا باز می‌دارد، حال هر عملی می‌خواهد داشته باشد!

از منظر قرآن کریم، ایمان به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله کافی و نجات‌بخش نیست:

دوم اینکه توجه به این آیات شریفه مشخص کند که، ایمان صرف به پیامبر نجات‌بخش نیست! بلکه در کنار ایمان به پیامبر، باید به یک امر حقی که از سوی خدا به پیامبر نازل شده و پیامبر آن را امر کرده نیز ایمان آورد و تابع آن شد تا انسان به صلاح و نجات برسد!
و این امر خاص هم به گونه‌ای است که خداوند تأکید می‌کند که هم حق است و هم از سوی پروردگار است، یعنی گویا در زمان ابلاغ این امر خاص از سوی پیامبر عده‌ای بودند که بیان می‌کردند که این امر، هم حق نیست و هم از سوی پروردگار نیست[2].

امر خاص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله که برای نجات حتماً باید به آن ایمان داشت:

در تفسیر این آیات شریفه و تعیین مصادیق برای «نُزِّلَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ هُوَ اَلْحَقُّ مِنْ رَبِّهِمْ - آن امر حقی که از سوی پروروگار بر محمد صلی الله علیه و آله نازل شده است» از امام حسین علیه السلام نقل شده است که فرموده‌اند:
نَزَلَتْ فِینَا[3]. در شأن ما اهل بیت نازل شده است.

همچنین از امام باقر و امام صادق علیهما السلام در تعیین مصداق برای سبیل الله چنین نقل شده:
و کسانی که از راه خدا بازداشتند، مقصود کسانی است که از ولایت علی بن ابی‌طالب علیه السلام باز داشتند[4].
یعنی آن امر خاص پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله که خداوند تأکید فرموده که از سوی پروردگار است و حق است (و چنان بر این که این امر از سوی پروردگار نازل شده و حق است تأکید و اصرار دارد که گویی بودند کسانی که از ایمان به این امر و پذیرش آن، به بهانه‌ی اینکه از سوی پروردگار نیست و حق نیست سر باز زدند) و عدم پذیرش این امر خاص، موجب نابودی اعمال است و پذیرش آن باعث مغفرت و اصلاح امر انسان، ولایت امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب علیهما السلام و اولاد طاهرین ایشان صلوات الله علیهم اجمعین است که بدون ایمان آوردن به این امر، ایمان آوردن به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و سایر دستوراتشان کافی و نجات بخش نخواهد بود و سایر اعمال نیک انسان نیز موجب اصلاح امر انسان نخواهد شد!

ارجحیت تبعیت و پذیرش ولایت بر همه چیز حتی بر مهمترین اعمال واجب:

در باب تبیین اهمیت و ارجحیت تبعیت بر همه چیز (حتی‌ عمل صالح)، می‌توان به آیات و روایاتی فراوانی اشاره کرد که در ذیل به چند مورد اشاره می‌شود‌:
روایت شده که ابلیس براى عیسى مسیح (علیه‌السلام) مجسّم شد و به او گفت: بگو: لا اله الّا الله.
حضرت فرمود: سخن حقّى است ولى به گفته تو (و به تبعیت از تو) آن را نمى‌گویم[5].
یعنی حتی کلمه‌ی توحید را نیز نباید به تبع و امر یک باطل و طاغوت بیان کرد! تا چه رسد به سایر امور...

همچنین، می‌دانیم نماز مهمترین عمل واجب عبادی است، امری که بارها در قرآن کریم به طرق مختلف بر آن تأکید شده، اما وقتی بناست جایگاه انسان‌ها در ابدیت مشخص شود، آن جایگاه با چیزی فراتر از عمل (حتی عملی مانند نماز) مشخص می‌شود، به گواه قرآن کریم چیزی گه جایگاه ابدی شخص را در قیامت تعیین می‌کند این است که شخص در دنیا حقیقتاً تابع چه کسی بوده و حقیقتاً چه کسی را امام و مقتدای و پیشوای خود می‌دانسته:
«یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ فَمَنْ أُوتِیَ کِتابَهُ بِیَمِینِهِ فَأُولئِکَ یَقْرَؤُنَ کِتابَهُمْ وَ لایُظْلَمُونَ فَتِیلاً[6]
[به‌یادآور] روزى را که هر گروهى را با امامشان مى‌خوانیم. کسانى ‌که نامه‌ی عملشان به دست راستشان داده‌ شود، آن را [با شادى و سرور] مى‌خوانند و کمترین ستمى به آن‌ها نخواهد شد.»
حضرت امام محمد باقر علیه السلام در تفسیر این آیه‌ی شریفه می‌فرمایند:
هنگامی‌که آیه‌ی: «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ» نازل شد، مسلمانان گفتند:
«ای رسول خدا (صلی الله علیه و آله)! آیا تو امام همه‌ی مردم نیستی»؟
پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: «من پیامبر (صلی الله علیه و آله) و فرستاده‎ی خدا به‌سوی همه‎ی مردم هستم، امّا بعد از من مردم از سوی خدا، از اهل بیت من امامانی خواهند داشت که در میان مردم خواهند آمد و تکذیب می‌شوند و سردمداران کفر و طرفداران آن‌ها، به این امامان ظلم خواهند کرد، هر کس با آن‌ها دوستی‌ کند و ولایت آن‌ها را بپذیرد و و از ایشان تبعیت کند، او از من است، همراه من خواهد بود و مرا ملاقات خواهد کرد، امّا هرکس به آن‌ها ظلم کند و آن‌ها را تکذیب نماید، از من و همراه من نخواهد بود و من از او بیزارم[7].
این قسمت از فرمایش این روایت معتبر و صحیح از قول رسول اکرم صلوات الله علیه و آله که فرموده‌اند: (فَمَنْ ...اتَّبَعَهُمْ ...فَهُوَ مِنِّی - هر کس از آن‌ها تبعیت کند پس او از من است)، کاملاً منطبق است بر منطق قرآن که فرموده است از قول حضرت ابراهیم علیه السلام: «فَمَنْ تَبِعَنی فَإِنَّهُ مِنِّی[8] * هر کس از من تبعیت کند پس به راستی که او از من است»
یعنی تبعیت آن مفهومی است که باعث اتصال و معیت حقیقی امام و مأموم می‌شود!

ولایت مانند کمیّت برداری است و سایر اعمال مانند کمیّت‌های متریک:

ولایت که حاصل پذیرش سرپرستی و تبعیت از مولی است، یک مفهومی است که مانند کمیت‌های برداری عمل می‌کند. خود اعمال اما مانند کمیّت‌های متریک هستند. یعنی اندازه دارند، اما جهت ندارند؛ آنچه جهت را تعیین می‌کند ولایت است.
اینکه این عمل را تحت ولایت چه کسی، به دستور چه کسی به تعبیت از چه کسی به نیت متابعت از امر چه کسی شخص انجام داده، میزان ترقّی یا تنزّل حاصل از عمل را مشخص می‌کند!

مرحوم آیت الله حائری شیرازی رضوان الله علیه در تعبیری حکیمانه و زیبا این مطلب را چنین بیان می‌دارند:
بین همه اعمال و رفتاری که انسان دارد، ولایت انسان جایگاه ویژه‎ای دارد. در ردیف سایر اعمال انسان نیست.
عدد جبری با علامت تحقق پیدا می‏‌کند. اما عدد در حساب ساده بی‌علامت است.
اگر در حساب ساده ۳ و ۴ می‏‌شود ۷، در جبر این‌طور نیست. می‏‌گویید مثبت ۳ یا منفی ۳  که به اندازه ۶ واحد بین آنها فاصله است.
اگر مثبت باشد به اندازه ۳ واحد بالا است. اگر منفی باشد به اندازه‌ی ۳ واحد زیر صفر است.
در مورد هزار هم همین‌طور. هزار تا زیر صفر و هزار تا بالای صفر که تفاوتش دو هزار است. هر چه عدد بزرگتر باشد، تفاوت عدد منفی و مثبتش بیشتر است.
ابلیس شش هزار سال عبادت کرد که این رقم بسیار عظیمی است. سجده بر آدم باید علامت این رقم بالا را تعیین کند.
ملائکه هم عبادت‏‌های شش هزار سال، ده هزار سال، کمتر یا بیشتر هم دارند. به همه گفتند که سجده کنید، ملائکه سجده کردند علامت مثبت جلوی عباداتشان آمد. ابلیس سجده نکرد علامت منفی جلوی میلیاردش آمد و دو میلیارد سقوط کرد.
این نقش ولایت است. ولایت یا بالا می‏برد یا به زمین می‏زند. اگر ولایت الله باشد بالا می‏‌برد و اگر ولایت طاغوت باشد زمین می‏‌زند[9].

یعنی در هر عمل که انسان از روی آگاهی و اختیار انجام می‌دهد، اگر آن عمل را به امر خدا و حجت‌های خدا انجام دهد و به نیت تبعیت از امر آن‌ها انجام دهد، آن عمل او را به میزان توانی که دارد از ظلمت‌ها به سمت نور سیر می‌دهد.
اما اگر عمل را (ولو ظاهر خوبی هم داشته باشد!) به نیت تبعیت از غیر خدا و غیر حجت‌های الهی انجام دهد و امر و دستور خدا و حجت‌های خدا پشت آن فعل نباشد، با ارتکاب و انجام آن عمل (ولو ظاهر خوبی هم داشته باشد!) شخص به همان نسبت از نور به سمت ظلمات سیر می‌کند و سقوط می‌کند و از خدا دور می‌شود.

آیت الکرسی و مفهوم برداری ولایت:

و این است معنای دقیق و عمیق آیت الکرسی که می‌فرماید:
«أللهُ وَلِیُّ الَّذینَ آمَنُوا یُخْرِجُهُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ الَّذینَ کَفَرُوا أَوْلِیاؤُهُمُ الطَّاغُوتُ یُخْرِجُونَهُمْ مِنَ النُّورِ إِلَى الظُّلُماتِ أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فیها خالِدُونَ[10]
خداوند، ولىّ و سرپرست کسانى است که ایمان آورده‌اند؛ آنها را از ظلمت‌ها خارج ساخته، به‌سوى نور مى‌برد. ولى کسانى که کافر شدند، اولیاى آنها طاغوت‌ها هستند؛ ‌که آنها را از نور خارج ساخته، به‌سوى ظلمت‌ها مى‌برند؛ ‌آنها اهل دوزخند و جاودانه در آن خواهند بود.»
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام در ذیل این آیه‌ی شریفه می‌فرمایند:
مقصود آیه این است که آن‌ها نور اسلام دارند ولی هرگاه از یک پیشوای ستمکار که خداوند او را تعیین نکرده تبعیّت کنند، به‌واسطه‌ی این پیروی، از نور اسلام به [سوی] تاریکی کفر خارج می‌شوند[11].

بحث تبعیت مطلب بسیار دقیق و عمیقی است؛ یک وقت هست که انسان دروغ نمی‌گوید، چون مثلا یک فلیسوف غربی ملحد را الگوی خود قرار داده و آن فیلسوف می‌گوید نباید دروغ گفت!
یک وقت هست دروغ نمی‌گوید چون می‌گوید من دروغ گفتن را نمی‌پسندم!
اما یک وقت هست دروغ نمی‌گوید، وقتی می‌گویند چرا؟ می‌گوید چون خدا و پیغمبر و امام امر کرده‌اند (هر چند که امر خدا و پیغمبر و امام همواره حکیمانه است چه بدانیم و چه ندانیم، لیکن وقتی علت را جویا می‌شوند، شخص دلیل اصلی را تبعیت از خدا و اولیای خدا بیان می‌دارد.)
در حالت اول و دوم نه عبودیتی در کار است و نه چون تحت ولایت الله بوده، شخص با همان صداقتش از نور به سمت ظلمات سیر خواهد کرد[12]؛ اما در حالت سوم محرِّک و انگیزه‌ی فعل شخص، عبودیت و تبعیت از خدا و اولیای خداست، لذا با صداقتش شخص از ظلمات به سمت نور سیر می‌کند و به خدا و اولیائش نزدیک می‌شود.
چنانچه در روایات صحیح و معتبر نیز بر این حقیقت تأکید شده است، از جمله از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده:
هیچ گفتارى جز با کردار ارزش ندارد و هیچ گفتار و کردارى جز با نیت ارزش ندارد، هیچ گفتار و کردار و نیتى جز با موافقت و متابعت از سنت [و سیره‌ی حضرات معصومین صلوات الله علیهم اجمعین] ارزش ندارد[13].

داشتن نیت تبعیت از ولی خدا در همه‌ی امور عامل حفظ شدن از بسیاری از فتنه‌ها و خطرات و انحراف‌ها:

برای اینکه میزان عمق و ظرافت بحث تبعیت بیشتر مشخص شود، به این فرمایش عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی رضوان الله علیه در خصوص مسئله طلب عافیت در دعاها توجه فرمایید:
لازمه‌ی ترقّی و رسیدن به کمالات معنوی، تحمّل مشکلات و تن دادن به گرفتاری‌هاست لذا ممکن است در طلب عافیت از خداوند، شائبه‌ی خودیت باشد که امر پسندیده‌ای نیست، لیکن با توجّه به فرمایش پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله در پاسخ سائل، مبنی بر درخواست عافیت در شب قدر[14]، اگر آن‌ را از باب تبعیت از کلام آن بزرگوار درخواست نماییم مذموم نخواهد بود[15].

به همین دلیل علمای عامل و عرفای حقّه، بر تبعیت صحیح در همه‌ی امور تأکید ویژه داشتند، چرا که اگر اعمال و دستورات حتی عبادی، مستند و مأثور و صادر شده از سوی حجت‌های خدا، ائمه علیهم السلام نباشد، مقرِّب نخواهد بود هر چند که آثاری هم داشته باشد و در بسیاری از موارد چون شخص با تبعیت از غیر حجت خدا دست به اعمالی (ولو به ظاهر خوب و حتی عبادات و ختم‌ها و اذکاری) می‌شود، در نتیجه با انجام این اعمال غیر مأثور از ولایت الهی خارج می‌شود و در مقابل هجوم شیاطین و بلاها و فتنه‌ها بی‌دفاع می‌شود، چرا که با تبعیت از غیر حجت خدا از حصن امن الهی خارج شده است و گرفتاری‌های فراوانی نیز به واسطه‌ی همان اعمال به ظاهر خوب و یا عبادات غیر مأثور نیز برایش به وجود می‌آید!
بسیاری از ابتلائات و گرفتاری‌ها و عدم تأثیر دعاها و... همه ریشه در تبعیت از غیر حجت‌های خدا دارد.

عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی رضوان الله علیه در این خصوص چنین بیان می‌داشتند:
اگر بنای مردم علاوه بر اعتقاد به حقانیت پیامبر اکرم و اهل بیت آن بزرگوار - صلوات الله علیهم اجمعین - بر این باشد که در هر امری تنها مطیع آنان باشند و از دیگران حتی در کارهای به ظاهر نیک تبعیت نکنند، همین تصمیم موجب خواهد شد که از بسیاری از خطرات و مهالک محفوظ مانده و راه نفوذ شیاطین به آنان بسته گردد[16].

هر حرارت و اثری نشانه‌ی قُرب الهی نیست:

همچنین در جای دیگری می‌فرمایند:
مطلبی که باید همیشه به آن توجه داشته باشیم این است که... راه صحیح همان است که محمد و آل محمد علیهم‌السلام نشان داده‌اند و سلوک صحیح که نتیجه‌بخش و قرب‌آور باشد منحصر به این است که به آنان تمسک جسته و از ارواح شریف آن بزرگواران استمداد بجوییم.
...پس هر چه از ناحیه‌ی غیر آنها باشد، گرچه ممکن است دارای خواص و آثاری هم باشد، لکن حقیقت و محتوایی ندارد و همه باطل و گمراهی است.
روزی دستور العملی را که در کتاب غیر معتبری دیده بودم و مشتمل بر آیاتی از قرآن بود انجام دادم. همان شب در خواب دیدم کیسه‌ای پر از جواهرات دارم و به من گفته شد:
اینها مصنوعی است! جواهراتی خوب است که معدنی باشد.
پس از بیدار شدن فهمیدم مصنوعی بودن جواهرات به خاطر این بوده که آن دستور‌العمل مأثور نبوده است.
بار دیگر ختمی را که مرحوم نهاوندی در یکی از کتب خود ذکر کرده مشغول شدم. بعد از آن در خواب دیدم در مسیری حرکت می‌کنم که راه آن از میان باغ‌های مردم می‌گذرد و من از روی دیوار باغ‌ها یکی پس از دیگری عبور می‌نمایم.
از شخصی پرسیدم: چرا راه این‌گونه است؟ گفت: شما خودتان به خاطر اینکه کرایه‌ی ماشین ندهید از بی‌راهه آمده‌اید.
پس از بیدار شدن متوجه شدم چون این ختم از اهل بیت علیهم‌السلام نرسیده و مستند به روایت نیست استفاده‌ی از آن به منزله‌ی رفتن از بی‌راهه می‌باشد.
اگر از مسیری که آنان تعیین فرموده و به ما نشان داده‌اند حرکت نکنیم، هر چند ممکن است دارای آثاری باشد و در مسیر نیز سرسبزی و خرمی مشاهده کنیم، لکن بی‌راهه است و روشن است که عاقبت بی‌راهه رفتن وصول به مقصود نخواهد بود[17].
...البته چون هر زحمتی بی‌مزد نیست و هر عملی اثری دارد چه بسا دستور العمل‌های خارج از شرع مقدس، آثاری هم داشته باشد و در انسان حرارتی نیز ایجاد کند، لکن هر گرمی و اثری نشانه‌ی قرب به خدای متعال نیست.
راه آشنا شدن با حقایق و کسب معارف هیچ‌گاه از دایره‌ی شرع مقدس اسلام بیرون نیست، بلکه اصولاً فلسفه‌ی شریعت و غرض از ارسال پیامبران رسیدن به کمال و درک حقایق و کسب معارف می‌باشد، لکن راه آن منحصر به عمل کردن به احکام شرع بوده و صرفاً از طریق آل محمد علیهم‌السلام میسر است و به چیز دیگری نیاز نمی‌باشد.
حتی عرفا که عقیده دارند در راه سیر و سلوک نیاز به استاد است، برای این نیست که او دستوری غیر از آنچه در شرع مقدس وارد شده بدهد، بلکه استاد همچون طبیبی که برای هر بیمار داروی خاصی تجویز می‌کند او نیز برای تربیت نفوس به هر کس دستور خاصی مناسب نفس و حالات و روحیات او می‌دهد، اما در هر حال، این دستورات و راهنمایی‌ها در هیچ شرایطی از دایره‌ی شرع مقدس بیرون نمی‌باشد[18].

عمل بدون ولایت مقرِّب نیست و شیطان با غیر شیعه کاری ندارد:

استاد مسعود عالی نیز در بحث اهمیت ولایت و تبعیت از ولی خدا نسبت به سایر موارد چنین بیان می‌دارند:
شیطان خوب رصد می‌کنه که راه هدایت کجاست، این رو خوب می‌دونه که اگر کسی بتونه پیوند با ولی خدا داشته باشه این دستش گرفته می‌شه و می‌ره بالا، تمام سعیش شیطان و دستگاه ابلیس اینه که پیوند بین مؤمنین رو با ولی خدا قطع بکنه. تمام همّ و غمّ شیطان اینه.
چون اگر پیوند بین انسان و ولی خدا قطع شد، دیگه این انسان هدایت نمی‌شه، هر چی می‌خواد بره نماز بخونه، به قول امام صادق علیه‌السلام:
سَوَاءٌ عَلَى مَنْ خَالَفَ هَذَا اَلْأَمْرَ صَلَّى أَوْ زَنَى[19].
من ترجمه‌اش دیگه نمی‌کنم. اون کسی که از ولایت قطع کرده مساویست عملش: سَوَاءٌ... صَلَّى أَوْ زَنَى. دیگه فرق نمی‌کنه، از ولایت وقتی قطع کرد، دیگه نمی‌تونه بره بالا، دیگه نمی‌تونه رشد پیدا بکنه.
شیطان همه‌ی همّ و غمّش اینه که این پیوند رو بزنه و قطع بکنه. چه در فرد و چه در جامعه، شما تو قرآن همتون خوندید، شیطان می‌گه:
لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیمَ[20]
خدایا، رو صراط مستقیم، من تور پهن می‌کنم.
صراط مستقیم، فرمود صراط یکی بیشتر نیست: الصراط، هو علی بن ابی‌طالب[21].
ما ده تا صراط مستقیم که نداریم، یک صراط مستقیم بیشتر نیست، شیطان همون‌جا رو صراط ولایت تور پهن می‌کنه.
زراره اومد پیش امام باقر علیه‌السلام گفت آقا شیطان چرا این‌قدر سراغ شیعیان شما میاد؟ تو بازارشون دروغه، فریبه، سر هم کلاه می‌گذارن، غیبت می‌کنن، دل همدیگرو می‌شکنن، چرا تو مخالفین اینا کمتره؟

زراره در واقع سؤالی رو کرد که شاید بعضیا هم این تو ذهنشون اومده. بعضیا الان می‌رن غرب، کشورهای اروپایی رو می‌بینن، می‌گن:‌ بابا ما دیندار نیستیم، اونا هستش که دارن به دستورای دین عمل می‌کنن، اونا خوبن، صداقت تو بازارشون هست، وجدان کاری دارن، نظم دارن، قانون‌پذیر هستن، رعایت حقوق همدیگر رو می‌کنن، یعنی یه مرتبه نمره 20 می‌دن به اونا، زراره هم همین رو اومد پرسید، گفت آقا چرا شیطان این‌قدر با شیعیان شما سر و کله می‌زنه؟ اینا رو میاندازه به گناه؟ این‌قدر غیبت و دروغ و سر همدیگه کلاه گذاشتن و این‌ها تو شیعیان شما زیاده؟ تا مخالفین این‌قدر نیست.
امام باقر علیه‌السلام فرمود که زراره!
یَا زُرَارَةُ إِنَّهُ إِنَّمَا صَمَدَ لَکَ وَ لِأَصْحَابِکَ...[22]
شیطان برای تو و اصحابت تور پهن کرده، چون شماها گوهر دارید، شماها گنج دارید، اون کسی که از صراط بیرون هست و پرته، شیطان چی‌رو بره از اون بگیره؟ تو تو صراطی، که اگر مراقب خودت باشی بالا می‌کشی و می‌ری، تو ولایت داری.
دزد وقتی می‌خواد بره دزدی، به خونه‌ی پُر می‌زنه یا خونه‌ی خالی؟ خونه‌ی خالی برای چی بره دزدی؟ به خونه‌ی پُر می‌زنه.
شیعه دستش پُره، ولایت داره، اگر مراقب خودش باشه. شیطان طبیعیه که بیشتر سراغ شیعیان بیاد.
امام باقر علیه‌السلام فرمود: یَا زُرَارَةُ إِنَّهُ إِنَّمَا صَمَدَ لَکَ وَ لِأَصْحَابِکَ... شیطان برای تو و اصحابت میاد!

---

[1] محمد:1تا3

[2] البته آیات متعدد دیگری نیز در قرآن وجود دارد که تأکید می‌کند ایمان صرف به پیامبر کافی و نجات‌بخش نیست و در کنار آن باید به امر دیگری نیز ایمان آورد (که اینجا به ذکر همین یک نمونه بسنده شده). به عنوان نمونه می‌توانید به روایات ذیل آیات 82 از سوره‌ی طه و 27 از سوره‌ی فرقان مراجعه فرمایید.

[3] شواهد التنزیل (حاکم حسکانی): ج۲، ص۲۴۱

[4] وَ صَدُّوا عَنْ سَبِیلِ اَللّهِ عَنْ وَلاَیَةِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ. (المناقب (خوارزمی): ج۳، ص۷۲)

[5] روی أنّ إبلیس تمثّل لعیسى علیه السّلام فقال له قل: لا إله إلّا اللّه فقال: کلمة حقّ و لکن لا أقولها بقولک. (محجة البیضاء (فیض کاشانی): ج۵، ص۵۴)

[6] اسراء:۷۱

[7] لَمَّا نَزَلَتْ هَذِهِ الْآیَهْ «یَوْمَ نَدْعُوا کُلَّ أُناسٍ بِإِمامِهِمْ» قَالَ الْمُسْلِمُونَ یَا رَسُولَ اللَّهِ أَلَسْتَ إِمَامَ النَّاسِ کُلِّهِمْ أَجْمَعِینَ قَالَ فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ أَنَا رَسُولُ اللَّهِ إِلَی النَّاسِ أَجْمَعِینَ وَ لَکِنْ سَیَکُونُ مِنْ بَعْدِی أَئِمَّهْ عَلَی النَّاسِ مِنَ اللَّهِ مِنْ أَهْلِ بَیْتِی یَقُومُونَ فِی النَّاسِ فَیُکَذَّبُونَ وَ یَظْلِمُهُمْ أَئِمَّهْ الْکُفْرِ وَ الضَّلَالِ وَ أَشْیَاعُهُمْ، فَمَنْ وَالَاهُمْ وَ اتَّبَعَهُمْ وَ صَدَّقَهُمْ فَهُوَ مِنِّی وَ مَعِی وَ سَیَلْقَانِی أَلَا وَ مَنْ ظَلَمَهُمْ وَ کَذَّبَهُمْ فَلَیْسَ مِنِّی وَ لَا مَعِی وَ أَنَا مِنْهُ بَرِیءٌ. (لکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۱، ص۲۱۵)

[8] (ابراهیم:۳۶)

[9] به نقل از پایگاه نشر آثار و اندیشه‌های حضرت آیت الله حائری شیرازی - بخش سخنرانی‌ها، سخنرانی‌های مسجد امیرالمؤمنین، فرازی از بیانات در جلسه پنجم -  http://www.haerishirazi.com/?p=1738

[10] بقره:۲۵۷

[11] إِنَّمَا عَنَی بِهَذَا أَنَّهُمْ کَانُوا عَلَی نُورِ الْإِسْلَامِ فَلَمَّا أَنْ تَوَلَّوْا کُلَّ إِمَامٍ جَائِرٍ لَیْسَ مِنَ اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ خَرَجُوا بِوَلَایَتِهِمْ إِیَّاهُ مِنْ نُورِ الْإِسْلَامِ إِلَی ظُلُمَاتِ الْکُفْرِ. (الکافی (ثقة السلام کلینی): ج۱، ص۳۷۵)

[12] در مثال دروغ نگفتن، بر طبق آیات و روایات، اگر شخصی که از هدایت محروم است، با توجه به اینکه خداوند به انسان‌ها فجور و تقوا را الهام کرده، و انسان به شکل کلی با همان فطرتش از دروغ بیزار است، سعی کند بر اساس همان هدایت فطری اولیه دروغ نگوید، این می‌تواند مقدّمه شود برای اینکه شخص توفیق هدایت پیدا کند؛ یعنی بر طبق روایات، صفات نیکو و اعمال صالح اگر از سوی شخصی که هدایت نشده صادر شود، علاوه بر فواید دنیوی که برایش دارد، می‌تواند مقدمه‌ی هدایت شدنش نیز بشود. اما اگر در معرض هدایت قرار گرفت و آن را به رغم اتمام حجت نپذیرفت، نه دیگر این دروغ نگفتنش مقرِّب است و نه در آخرت برایش سودی دارد، باز بر طبق آیات و روایات، این عمل خیر منجر می‌شود در دنیا به نعماتی نظیر سلامتی و وسعت رزق و حسن شهرت و... دست‌یابد و نهایتاً موجب تخفیف در عذاب اخروی‌اش می‌شود. اما برای ابدیتش توشه‌ای برای نجات نخواهد داشت.

[13] لاَ قَوْلَ إِلاَّ بِعَمَلٍ وَ لاَ قَوْلَ وَ لاَ عَمَلَ إِلاَّ بِنِیَّةٍ وَ لاَ قَوْلَ وَ لاَ عَمَلَ وَ لاَ نِیَّةَ إِلاَّ بِإِصَابَةِ اَلسُّنَّةِ.  (الکافی (ثقة السلام کلینی):  ج۱، ص۷۰)

[14] وَ قِیلَ لِلنَّبِیِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ إِنْ أَنَا أَدْرَکْتُ لَیْلَةَ اَلْقَدْرِ فَمَا أَسْأَلُ رَبِّی قَالَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ اَلْعَافِیَةَ. (مستدرک الوسائل (میرزا حسین نوری): ج۷، ص۴۵۸) به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عرض شد: اگر شب قدر را درک کردم از پروردگار چه درخواستی کنم؟ حضرت فرمودند: عافیت.

[15] انیس الصادقین: فصل تعقیبات نماز، بخش دعاهای سجده‌ی آخر، مورد نخست

[16] سفینة الصادقین: فصل علوم غریبه ص۶۱۹

[17] سفینة الصادقین (شرح حال پنجاه سال نخست زندگی عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی): فصل طریقت از شریعت جدا نیست، ص583

[18] همان: ص582

[19] حضرت امام محمد باقر علیه السلام: سَوَاءٌ عَلَى مَنْ خَالَفَ هَذَا اَلْأَمْرَ صَلَّى أَوْ زَنَى. (بحار الانوار (مجلسی): ج۲۷، ص۲۳۵ به نقل از ثواب الاعمال‌ (صدوق): ص۲۱۱) برای مخالف این امر (ولایت علی بن ابی‌طالب علیهما السلام) تفاوتی نمی‌کند، خواه نماز بخواند، خواه زنا کند.

[20] «قالَ فَبِما أَغْوَیْتَنی لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقیمَ (اعراف:16) به دروغ گفت: «به سبب آن‌که مرا گمراه ساختى، من بر سر راه مستقیم تو، در کمین آن‌ها مى‌نشینیم»»

[21] حضرت امام جعفر صادق علیه السلام: الصِّرَاطُ الَّذِی قَالَ إِبْلِیسُ لَأَقْعُدَنَّ لَهُمْ صِراطَکَ الْمُسْتَقِیمَ ثُمَّ لَآتِیَنَّهُمْ مِنْ بَیْنِ أَیْدِیهِمْ الْآیَهْ هُوَ عَلِیٌّ (علیه السلام). (شواهد التنزیل (حاکم حسکانی سنی حنفی): ص۷۹) مقصود از آن صراطی که ابلیس گفت: قطعاً بر سر راه مستقیم تو در کمین آن‌ها می‌نشینم در این آیه علی علیه السلام است.

[22] حضرت امام محمد باقر علیه السلام: زرارة قال: قلت له قوله عز و جل- «لاقعدن لهم صراطک المستقیم»... فقال ابو جعفر علیه السلام: یَا زُرَارَةُ إِنَّهُ إِنَّمَا صَمَدَ لَکَ وَ لِأَصْحَابِکَ فَأَمَّا اَلْآخَرُونَ فَقَدْ فَرَغَ مِنْهُمْ. (الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۸، ص۱۴۵) زراره می‌گوید: به امام باقر علیه‌السلام عرض کردم: این سخن خدای عزّوجلّ: «(شیطان گفت:) قطعاً من بر سر راه مستقیم تو، در کمین آن‌ها مى‌نشینیم. حضرت فرمود: ای زراره! بدون شک ابلیس به کمین تو و اصحاب تو نشسته است و از (گمراه‌کردن) دیگران فارغ شده است.

رازداری و نقش آن در قُرب به خدا و امام زمان عج‌الله‌فرجه‌الشریف

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام می‌فرمایند:

خوبى دنیا و آخرت در رازدارى و دوستى با نیکان گرد آمده است و شر دنیا و آخرت در فاش کردن راز و دوستی با اشرار[1].

این حدیث شریف به خوبی اهمیت خارق‌العاده‌ی نقش رازداری را در سعادت دنیا و آخرت مشخص می‌کند؛ اهمیت فوق‌العاده‌ی دوستی و برادری با نیکان در نیل به سعادت عقبی و دنیا مشخص است و در آیات و روایات نیز فراوان بر آن تأکید شده و نیز آثار بسیار مخرّب دوستی با بدان و اشرار. لکن در مقدّم شدن رازداری بر دوستی با نیکان، این‌گونه به نظر می‌رسد که گویی از لوازم دوستی با نیکان، رازداری است و بدون آن نمی‌توان چندان در نزد نیکان و اولیای خدا جایگاهی یافت و به نظر می‌رسد که رازداری از لوازم بسیار مهم و تعیین کننده‌ در کسب جایگاه ویژه در نزد خدا و اولیای خداست.

چنانچه وقتی از عالم بزرگ شیعه ابو سهل نوبختى پرسیدند: چه‌طور شد که حسین بن روح نایب امام زمان علیه السّلام شد، ولى تو به این مقام نرسیدی؟
او گفت: ایشان [یعنى ائمّه علیهم السّلام] بهتر مى‌دانند، و آنچه که ایشان بپسندند [همان حقّ‌ است.]
من مردى هستم که با مخالفین [اهل سنّت] ملاقات مى‌کنم و با آن‌ها مناظره و مجادله مى‌کنم، اگر من وکیل و نایب حضرت مى‌شدم و همچنان‌که ابو القاسم مکان ایشان را مى‌داند از مکان امام خبر داشتم و در مقام مجادله، در جواب حجّت و دلیلى معطل مى‌ماندم، چه‌بسا در آن حالت مکان آن حضرت را به دیگران نشان مى‌دادم، ولى ابو القاسم اگر حجّت خدا در زیر لباسش باشد و او را با قیچى تکه‌تکه کنند، وى را به مردم نشان نمى‌دهد[2].

در تأیید این معنا، حضرت امام محمد باقر علیه السلام می‌فرمایند:
به‌خدا قسم محبوبترین یارانم نزد من، پرهیزگارترین و فقیه‌ترین آنها و کسى است که نسبت به سخنان ما راز دارتر باشد[3].

در تاریخ شیعه، به گواه روایات معتبرِ متعدد، چندین بار فرج آل محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله به جهت همین رازدار نبودن شیعیان به تعویق افتاده و عامل گرفتار شدن برخی امامان علیهم السلام و برخی یارانشان نیز همین عدم رازداری نقل شده است.

عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی رضوان الله علیه در این خصوص می‌فرمایند:
مطالبی را که فوق درک دیگران است یا حقایقی را که امکان دارد برخی نپذیرفته و انکار کنند باید کتمان کرد. کتمان، خود نوعی تقیه می‌باشد و از مصادیق روشن دستور اکید ائمه علیهم‌السلام به تقیه همین است که احادیث آنها را برای غیر اهلش نقل نکنند.
عرفا نیز نوعاً اول سفارشی که به شاگردان خود می‌کنند تأکید بر همین امر است، ولی متأسفانه بعضی آن‌قدر خام هستند که اگر حالی پیدا کنند آن را حتی برای زن و بچه‌ی خود که بسا مسائل شرعی‌شان را هم نمی‌دانند تعریف می‌کنند، یا مثلاً برای رفیقی که هنوز نمی‌داند اصول دین چیست از تجلیات حق صحبت می‌کنند!
بسیاری از تفسیق و تکفیرها نسبت به مؤمنین از همین‌جا ناشی می‌شود. اکثر گرفتاری‌های بندگان خاص خدا به واسطه‌ی شاگردان کم ظرف و خام آنهاست.
حتی من معتقدم بسیاری از مشکلاتی که برای ائمه علیهم‌السلام پیش می‌آمده، به خاطر جهل بعضی از شیعیان بوده است که باعث می‌شدند خلفا با آن بزرگواران مقابله کنند.
البته این‌گونه کم ظرفی‌ها و اشتباهات، قبح اعمال کسانی را که به مجرد شنیدن حرفی بدون تحقیق، تهمت به مؤمن و غیبت او را جایز دانسته، تکفیر و تفسیق را شروع می‌کنند و باعث هتک حرمت و احیاناً قتل او می‌شوند توجیه نمی‌کند؛
چه آن‌که این قبیل ظلم‌ها که در عالم فراوان صورت گرفته و اکنون نیز بسیار اتفاق می‌افتد یک اشتباه صرف نیست، بلکه در واقع از خرابی دل سرچشمه می‌گیرد؛ زیرا چه بسا خود به بعضی از گناهان کبیره ملتزم بوده و از آن غافل‌اند، ولی لغزش کوچک یا صغیره‌ی دیگران در نظرشان بسیار بزرگ جلوه می‌کند...[4]

بر اساس آنچه بیان شد و دیگر احادیث، مطلق رازداری در سعادت دنیا و آخرت و نزدیک شدن به خدا و امام زمان ارواحنا فداه بسیار اهمیت دارد و این رازداری وقتی پای مباحث و معارف بلند دینی مطرح می‌شود اهمیتی مضاعف پیدا می‌کند و ضرورت دارد که این معارف جز به اهلش سپرده نشود و یکی از وظایف مهم منتظران رازدار بودن در همه‌ی عرصه‌های زندگی به خصوص در عرصه‌ی حفظ یا انتقال معارف دینی است.

---

[1] جُمِعَ خَیْرُ اَلدُّنْیَا وَ اَلْآخِرَةِ فِی کِتْمَانِ اَلسِّرِّ وَ مُصَادَقَةِ اَلْأَخْیَارِ وَ جُمِعَ اَلشَّرُّ فِی اَلْإِذَاعَةِ وَ مُؤَاخَاةِ اَلْأَشْرَارِ. (اختصاص (شیخ مفید): ص۲۱۸)

[2]  سَمِعْتُ جَمَاعَةً مِنْ أَصْحَابِنَا بِمِصْرَ یَذْکُرُونَ‌ أَنَّ أَبَا سَهْلٍ النَّوْبَخْتِیَ‌ سُئِلَ فَقِیلَ لَهُ کَیْفَ صَارَ هَذَا الْأَمْرُ إِلَى الشَّیْخِ أَبِی الْقَاسِمِ الْحُسَیْنِ بْنِ رَوْحٍ دُونَکَ. فَقَالَ هُمْ أَعْلَمُ وَ مَا اخْتَارُوهُ وَ لَکِنْ أَنَا رَجُلٌ أَلْقَى الْخُصُومَ وَ أُنَاظِرُهُمْ وَ لَوْ عَلِمْتُ بِمَکَانِهِ کَمَا عَلِمَ أَبُو الْقَاسِمِ وَ ضَغَطَتْنِی الْحُجَّةُ [عَلَى مَکَانِهِ‌ لَعَلِّی کُنْتُ أَدُلُّ عَلَى مَکَانِهِ وَ أَبُو الْقَاسِمِ فَلَوْ کَانَتِ الْحُجَّةُ تَحْتَ ذَیْلِهِ وَ قُرِّضَ بِالْمَقَارِیضِ مَا کَشَفَ الذَّیْلَ عَنْهُ أَوْ کَمَا قَالَ‌. (الغیبه (شیخ طوسی): ص۳۹۱)

[3] و اللّه، إنَّ أحَبَّ أصحابِی إلَیَّ أورَعُهُم و أفقَهُهُم و أکتَمُهُم لِحَدیثِنا. (الکافی (ثقة السلام کلینی): ج2، ص223)

[4] سفینة الصادقین: فصل تأثیر افراد بر نفس، ص443

برای یاری امام زمان...

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم
 

برای یاری امام زمان...

بایسته‌هایی برای یاری امام زمان عج‌الله‌‌فرجه:
در حدیث معروفی از امام صادق علیه السلام نقل شده است که:
مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَکُونَ مِنْ أَصْحَابِ اَلْقَائِمِ فَلْیَنْتَظِرْ وَ لْیَعْمَلْ بِالْوَرَعِ وَ مَحَاسِنِ اَلْأَخْلاَقِ وَ هُوَ مُنْتَظِرٌ[1].
هر کس خوشحال می‌شود که از یاران حضرت قائم عج‌الله‌فرجه باشد و منتظر حقیقی باشد، باید بر اساس ورع و محاسن اخلاقی عمل نماید در حالی که منتظر است.
همچنین امیر مؤمنان علی علیه‌السلام در بیانی که تمام شیعیان و محبّانشان در طول تاریخ را مخاطب قرار داده می‌فرمایند:
أَعِینُونِی بِوَرَعٍ وَ اِجْتِهَادٍ وَ عِفَّةٍ وَ سَدَاد[2].
مرا به واسطه‌ی ورع، کوشش، عفّت و پایداری و استواری در مسیر حق یاری کنید.
این احادیث شریف معانی بسیار بلند و عمیقی در خود دارند که به آن کمتر توجّه می‌شود؛ به توفیق الهی سعی می‌شود مقداری مضامین نهفته در این احادیث تبیین شود؛ برای این منظور باید دید میان انتظار حقیقی و یاری امامِ هر زمانی، با ورع و پرهیز و پاکی از گناه و آراسته شدن به مکارم اخلاقی چه رابطه‌ای است.

ورع و محاسن اخلاقی عامل قُرب الهی:
ورع در لغت به معنی کناره گرفتن و دوری گزیدن است و در روایات یک مفهوم ذو مراتب است؛ مراتب اولیه‌ی ورع طبق احادیث به معنای دوری‌جستن از امور حرام است[3] (که البته خودش مرتبه‌ای بسیار مهم و بلند است، تا جایی که بیان شده، کسی که ترک معصیت کند از باورع‌ترینِ مردمان است[4]) و مراتب بالاترِ آن که شامل کناره‌گیری از شبهات و توقف کردن هنگام مواجهه با امور شبهه‌ناک است[5].
اثر وضعی و تکوینیِ عمل طبق ورع، پاکی درون انسان از گناه و معصیت است؛ همچنین در روایات ذکر شده که ورع و پیراستگی[6] و پیراسته شدن از گناه[7] و معصیت از مهمترین عوامل قرب انسان به خداست[8].
اما در خصوص محاسن و مکارم اخلاق؛ در روایات بیان شده که نزدیک‌ترین مؤمنین در روز قیامت به نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله (که نزدیک‌ترین مخلوق به ذات باری‌تعالی است[9]) آن مؤمنی است که بهره‌ی بیشتری از محاسن و مکارم اخلاقی دارد[10].
با این مقدمه مشخص شد که ورع و پیراسته شدن از گناه و کسب مکارم و محاسن اخلاقی و پیراسته شدن از رذایل اخلاقی، از مهمترین لوازم قرب الهی است.
حال باید دید کسی که به مقام قرب الهی برسد چه خواهد شد؟

نتیجه‌ی قُرب مؤمن به خداوند در سایه‌ی پاکی از گناه و رذایل اخلاقی:
در حدیث قرب نوافل (که در معتبرترین منابع شیعه و سنی نقل شده) آمده است که وقتی انسان با بندگی کردن، با ترک حرام و انجام واجب و انجام مستحبات و... به خدا نزدیک ‌شود، خداوند می‌فرماید «من گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشمش می‌شوم که با آن می‌بیند و زبانش می‌گردم که با آن سخن می‌گوید و دستش می‌شوم که به آن می‌گیرد[11]» و نگاهش خدایی می‌شود، زبانش خدایی می‌گوید، دست و پایش کارهای خدایی انجام می‌دهد و...
از طرف دیگر، حجت خداوند نیز اراده‌ای از خودش ندارد[12]‌ و هر کاری هم خداوند بخواهد در عالم انجام دهد از طریق این واسطه‌ی فیض انجام می‌دهد[13] و این وسایط فیض هم خواستی ندارند مگر خواست خدا.

رابطه‌ی ارتکاب گناه و ابتلا به رذایل اخلاقی با نقصان و احیاناً خروج انسان از ولایت خدا و اولیائش:
از سوی دیگر، هنگام گناه، انسان از ولایت الله خارج و تابع ولایت طاغوت می‌شود[14]. همچنین در روایات بیان شده است که صفات رذیله، شعاعی از ولایت دشمنان اهل بیت در وجود انسان است[15].
لذا وقتی انسان از گناه و صفات رذیله پاک می‌شود، (با توجه با زایل شدن آثار ولایت طاغوت و دشمنان خدا و اهل بیت علیهم السلام از وجود انسان)‌ این استعداد و قابلیت در او به وجود می‌آید که ولی خدا در او دخل و تصرف کند و البته این یک معنای دو طرفه است، یعنی اگر انسان به واسطه گناهان و رذایل اخلاقی و اعتقادات باطل از خداوند دور شود و به تعبیر دیگر از ولایت الله خارج و تحت ولایت طاغوت و ابلیس قرار گیرد، مُلک وجودش مجرای جاری شدن اراده‌ی طاغوت و ابلیس می‌شود!

وجود انسان مجرای جاری شدن ولایت الله یا ولایت طاغوت:
برای هر یک از این دو حالت نیز در روایات نمونه‌های متعددی وجود دارد، به عنوان مثال شخص مؤمنی کلامی بر زبانش جاری شده است و امام معصوم فرموده‌اند: این را که الآن بیان کردی، مَلَکی از جانب خداوند به تو الهام کرد[16]، یا از سمت دیگر شخصی نفاق‌پیشه سخنی گفته، امام معصوم به او فرموده است که این مطلب را شیطان بر زبانت جاری کرد[17]!
لذا چنانچه بیان شد، اگر مؤمنی که از گناهان و صفات ناپسند پاک شد و اعتقاداتش هم صحیح بود، این شخص در حکم بازوی امام زمان عج‌الله‌فرجه می‌شود و حضرت به وسیله‌ی او می‌توانند در عالم کار بکنند،
چرا؟!
چون برای مُلک وجودش شرایطی به وجود آورده که حضرت بتوانند در آن دخل و تصرف نمایند و ولایتشان را در آن جریان دهند و بر این اساس مشخص می‌شود که به چه علت کسی که طبق ورع و مکارم اخلاق عمل نماید، جزو یاران حضرت حجت ارواحنا فداه است.

رابطه‌ی خواندن نماز جعفر طیار با دعای حقیقی و یاری رساندن به امام زمان علیه السلام:
این حقیقت بسیار بلند، عمیق، ناب و کمتر بیان شده را عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی رضوان الله علیه در بخشی از کتاب زندگی‌نامه‌شان سفینة الصادقین، بیان کرده‌اند؛ ایشان بعد از اینکه تأکید می‌کنند که نماز جعفر طیار بر طبق احادیث متعدد و معتبر باعث آمرزش گناهان بزرگ و پاکی نفس انسان است[18]، ارتباط میان تحقق دعای حقیقی برای امام زمان ارواحنا فداه و یاری حضرت را با پاک شدن نفس آدمی از گناهان و رذایل چنین بیان می‌دارند:
«چون این نماز (نماز جعفر طیار) طبق احادیث بسیار معتبر باعث آمرزش گناهان بزرگ می‌شود؛ لذا هرگاه یکی از محبین به واسطه‌ی این نماز از ظلمت معصیت پاک شد روح او که در واقع پرتوی از شعاع شمس ولایت الهی می‌باشد از همه‌ی آفات نجات یافته و در واقع امام خود را در وجود خود یاری و دعا کرده است.
و بر طبق این مطلب نیز احادیثی از اهل بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام وارد شده است[19].»

مطلب را با حدیثی از حضرت بقیة الله الاعظم ارواحنا فداه به پایان می‌بریم:
اگر خداوند به شیعیان ما توفیق همدلى در وفاى به عهدى که بر ایشان است عنایت می‌فرمود، مبارکى دیدار ما براى ایشان به تأخیر نمی‌‏افتاد و در سعادت مشاهده ما با معرفتى شایسته و درست شتاب می‌‏شد.
چیزى ما را از ایشان محبوس نکرده است، مگر اعمال ناخوشایند و ناپسندى است که از آنها به ما می‌رسد و ما برای ایشان نمی‌پسندیم[20].

باشد که از کسانی باشیم که دست حضرت را برای اعمال ولایت در عالم مانند سلمان و مالک باز می‌کنند؛ که به واسطه‌ی پاکی از گناه و صفات رذیله، مجرای جاری شدن ولایت امام زمانشان بودند.

---

[1]  الغیبة (نعمانی): ج۱، ص۲۰۰

[2]  نهج البلاغة (سید رضی): فرازی از نامه 27، ج۱، ص۴۱۶

[3]  مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام: مِلاکُ الوَرَعِ الکَفُّ عَن المَحارِم. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۷۰۳) معیار و ملاک پرهیزگاری، خودداری کردن از حرام‌هاست.

[4]  رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: مَنْ وَرِعَ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ فَهُوَ مِنْ أَوْرَعِ اَلنَّاسِ. (من لا یحضره الفقیه (شیخ صدوق): ج۴، ص۳۵۲) کسی که پرهیز کند از حرام‌های الهی، از با ورع‌ترینِ مردمان است.

[5]  مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:‌ اَلْوَرَعُ اَلْوُقُوفُ عِنْدَ اَلشُّبْهَةِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۱۲۵) ورع توقف کردن در هنگام مواجهه با شبهه است.

[6]  رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: مَنْ وَرِعَ عَنْ مَحَارِمِ اَللَّهِ فَهُوَ مِنْ أَوْرَعِ اَلنَّاسِ. (من لا یحضره الفقیه (شیخ صدوق): ج۴، ص۳۵۲) کسی که پرهیز کند از حرام‌های الهی، از با ورع‌ترینِ مردمان است.

مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام: مِلاکُ الوَرَعِ الکَفُّ عَن المَحارِم. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۷۰۳) معیار و ملاک پرهیزگاری، خودداری کردن از حرام‌هاست.

[7]  حضرت امام محمد باقر علیه السلام:‌ اَلتَّائِبُ مِنَ اَلذَّنْبِ کَمَنْ لاَ ذَنْبَ لَهُ. (الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۲، ص۴۳۵) توبه‌کننده از گناه گویی مانند کسی است که گناهی ندارد.

[8]  خدای متعال در معراج خطاب به نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله: یا أحْمَدُ عَلَیْکَ بِالْوَرَعِ فَإنَّ الْوَرَعَ رَأْسُ الدّینِ وَوَسَطُ الدّینِ وَآخِرُ الدّینِ، إنَّ الْوَرَعَ یُقَرِّبُ الْعَبْدَ إلَى اللّهِ تَعالى. (ارشاد القلوب (دیلمی): ج1، ص203) اى احمد! بر تو باد به ورع، چرا که ورع سر دین و وسط دین و آخر دین است، ورع، عبد را به مقام قرب حق مى‌رساند.

[9]  حضرت امام جعفر صادق علیه السلام: أَوَّلُ مَنْ سَبَقَ مِنَ الرُّسُلِ الى «بَلى» رَسوُلُ اللّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وَ ذلِکَ أَنَّهُ کانَ أَقْرَبُ الْخَلْقِ الَى اللّهِ تَبارَکَ. (تفسیر القمی: ج۱، ص۲۴۶) از رسولان نخستین کسى که براى گفتن «بلى» - در پاسخ خداوند که پرسید أَلَسْتُ بِرَبِّکُمْ - بر همه پیشى گرفت رسول اللّه (صلی‌الله‌علیه‌وآله) بود، چرا که آن حضرت نزدیکترین مخلوقات به خداى تبارک و تعالى بود.

[10]  رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: أقرَبَکُم مِنّی یَومَ القِیامَةِ مَجلِسا أحْسَنُکُم خُلقا. (قرب الإسناد (حمیری): ص۴۵) نزدیک‌ترین شما به من در روز قیامت، نیکو اخلاق‌ترینِ شماست.

[11]  خدای متعال خطاب به نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله: مَا یَتَقَرَّبُ إِلَیَّ عَبْدٌ مِنْ عِبَادِی بِشَیْ‌ءٍ أَحَبَّ إِلَیَّ مِمَّا افْتَرَضْتُ عَلَیْهِ، وَإِنَّهُ لَیَتَقَرَّبُ إِلَیَّ بِالنَّافِلَةِ حَتَّى أُحِبَّهُ فَإِذَا أَحْبَبْتُهُ کُنْتُ إِذاً سَمْعَهُ الَّذِی یَسْمَعُ بِهِ، وَبَصَرَهُ الَّذِی یُبْصِرُ بِهِ، وَلِسَانَهُ الَّذِی یَنْطِقُ بِهِ، وَیَدَهُ الَّتِی یَبْطِشُ بِهَا، إِنْ دَعَانِی أَجَبْتُهُ، وَ‌إِنْ سَأَلَنِی أَعْطَیْتُهُ. (الکافی (کلینی): ج۲، ص۳۵۲ – صحیح بخاری: ج۷، ص۱۹۰) هیچ‌یک از بندگانم به من تقرب نجوید با عملی که نزد من محبوب‌تر باشد از آنچه بر او واجب کرده‌ام؛ و به‌درستی که به‌وسیله نافله (مستحبات) به من تقرب می‌جوید تا آنجا که من دوستش می‌دارم و چون دوستش دارم، آنگاه گوش او می‌شوم که با آن می‌شنود و چشمش می‌شوم که با آن می‌بیند و زبانش می‌گردم که با آن سخن می‌گوید و دستش می‌شوم که به آن می‌گیرد. اگر بخوانَدَم، اجابتش می‌کنم و اگر خواهشی از من کند، به او می‌دهم.

[12]  قُلُوبُنا أَوْعِیةٌ لِمَشِیةِ اللّهِ، فَإِذا شاءَ شِئْنا، وَاللّهُ یقُولُ: «وَ ما تَشاؤُونَ إِلاّ أَنْ یشاءَ اللّهُ (تکویر:29) (الغیبة (شیخ طوسی): ج۱، ص۲۴۶) دل‌های ما ظروفی برای خواست خداوند است. اگر خدا چیزی را اراده کند و بخواهد، ما نیز اراده کرده، خواهیم خواست. خداوند متعال می‌فرماید: «و شما نمی‌خواهید مگر این که خداوند بخواهد.»

[13]  مفهوم واسطه‌ی فیض و مرز آن با شرک و غلو:
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام: ان أبا حنیفه اکل طعاما مع الإمام الصادق جعفر بن محمد علیهم السلام فلما رفع الصادق علیه السلام یده من اکله قال: الحمد لله رب العالمین، اللهم هذا منک و من رسولک صلى الله علیه و آله... (کنز الفوائد (علامه کراکجی طرابلسی): ج۲، ص۳۶)
روزی ابوحنیفه نزد حضرت امام صادق علیه السلام بود و با هم غذا می‌خوردند. زمانی که امام علیه السلام دست از غذا کشیدند، فرمودند:

حمد مخصوص خداوند، پروردگار جهانیان است؛ خداوندا این نعمت از سوی تو و رسول تو است.

ابوحنیفه خطاب به حضرت گفت: ای اباعبدالله [امام علیه السلام را با کنیه خطاب قرار داد]! آیا برای خداوند شریک قرار دادی؟

حضرت در پاسخش فرمود: وای بر تو، خداوند در کتابش می‌فرماید: «آنها فقط از این انتقام می‌گیرند که خدا و رسولش آن‌ها را از فضلش بی‌نیاز ساختند (توبه:۷۴)»

و در جایی دیگر می‌فرماید: «اگر به آنچه خدا و رسولش به آن‌ها عطا کرده راضی باشند و بگویند: «خداوند برای ما کافی‌ست، و به زودی خدا و رسولش از فضلش به ما عطا می‌کنند (توبه:۵۹)»

ابوحنیفه [بعد از شنیدن این دو آیه گفت:] سوگند به خدا! گویا تا این لحظه، هرگز این دو آیه از کتاب خدا را نخوانده‌ام و نشنیده‌ام.

امام علیه السلام در پاسخش فرمودند: بله، به تحقیق که تو این دو آیه را هم خوانده بودی و هم شنیده بودی، اما خداوند متعال در مورد تو و امثال تو، چنین آیاتی را نازل فرموده است: «یا بر دلهایشان قفل نهاده شده است (محمد:۲۴)»

و نیز فرموده است: «چنین نیست، بلکه اعمالشان چون زنگاری بر دل‌هایشان نشسته است‌ (مطففین:۱۴)»

در دو آیه‌ی مورد استناد امام صادق علیه السلام، خداوند نفرموده (الله و رسوله من فضلهما!) بلکه فرموده: «اَللّهُ‌ وَ رَسُولُهُ‌ مِنْ‌ فَضْلِهِ»؛ یعنی یک فضل است، از ناحیه خدا که به واسطه‌ی رسولش آن را به خلق می‌رساند.

ضمیمه شدن رسول به الله در بی‌نیاز ساختن از فضل خداوند، همان مفهوم واسطه‌ی فیض است که در معارف حقّه‌ی تشیع که از اختصاصات جایگاه ولی الله الاعظم است.

البته روایات معتبر در خصوص مفهوم و جایگاه واسطه‌ی فیض فراوان است که به جهت رعایت اختصار به ذکر یک مورد دیگر اکتفا می‌شود؛ حضرت امام جعفر صادق علیه السلام: أَبَى اَللَّهُ أَنْ یُجْرِیَ اَلْأَشْیَاءَ إِلاَّ بِأَسْبَابٍ فَجَعَلَ لِکُلِّ شَیْءٍ سَبَباً وَ جَعَلَ لِکُلِّ سَبَبٍ شَرْحاً وَ جَعَلَ لِکُلِّ شَرْحٍ عِلْماً وَ جَعَلَ لِکُلِّ عِلْمٍ بَاباً نَاطِقاً عَرَفَهُ مَنْ عَرَفَهُ وَ جَهِلَهُ مَنْ جَهِلَهُ ذَاکَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ نَحْنُ. (الکافی (ثقة السلام کلینی): ج۱، ص۱۸۳) خدا خوددارى و امتناع فرموده که کارها را بدون اسباب فراهم آورد پس براى هر چیزى سبب و وسیله‌اى قرار داد و براى هر سبب شرح و گشایشى مقرر داشت و براى هر شرحى نشانه‌اى [دانشى] گذاشت و براى هر نشانه بابی گویا نهاد، عارف حقیقى کسى است که این درب و باب را شناخت و نادان حقیقى کسى است که به این درب و باب نادان گشت، این درب و باب گویا، رسول خدا (صلّى الله علیه و آله) است و ما (اهل بیت).
بیانات ذیل از عالم ربّانی آیت الله سید حسین یعقوبی قائنی رضوان الله علیه تبیین عمیق و دقیقی است برگرفته از آیات و روایاتِ صحیحه از مفهوم واسطه‌ی فیض و جایگاه ولی الله الاعظم در عالم و حد و مرز آن با شرک و غلو:
خداوند سبحان، وجود را از مجاری آن - که وسائط فیض هستند و واسطه و مجرای تام آن، امام علیه‌السلام و مقام ولایت است - نازل می‌کند.

یعنی حق تعالی به واسطه‌ی نفس ولی که همان مقام نورانیت او است متصرف در امور است و اشیا به واسطه‌ی نفس ولی، قائم به حق هستند.

صاحب ولایت مطلقه کسی است که قیوم تمام ما سوی الله است، اما در عین حال، او خود قائم به حق می‌باشد.

تفاوت اساسی در این است که حق تعالی از ما سوی بی‌نیاز است، لیکن ولی از حق بی‌نیاز نمی‌باشد.

و البته این معنا را به هیچ وجه نباید غلو به حساب آورد؛ زیرا غلو آن است که انسان ولی خدا را مستقل دانسته و بنده‌ی مخلوق را خدا بداند.

بنا بر این اگر کسی معتقد باشد که خداوند به واسطه‌ی نفس ولی - که از آن به نفس کلی الهی تعبیر می‌کنند - فیوضاتش را بر ما سوی جاری می‌کند و تمام اختیارات و قدرت‌ها را به محمد و آل محمد - صلوات الله علیهم اجمعین - داده، و آنها که اراده‌ای جز اراده‌ی حق ندارند، می‌توانند هر کاری را به اذن او انجام دهند - نه اینکه امور به آنها تفویض شده و او خود سبحانه و تعالی منعزل باشد - چنین عقیده‌ای غلو محسوب نمی‌شود.

بلکه کمال هم در این است که انسان به مقام نورانیت ائمه علیهم‌السلام معرفت پیدا کند و امام زمانش را آن طور که هست و آن‌گونه که خداوند به ایشان مقام و مرتبه داده، بشناسد. (سفینة الصادقین: فصل توحید عرفا، ص۵۱۳)
ایشان در بخش دیگری می‌افزایند:

در دعای روز جمعه می‌خوانیم:

حتی لا نعتمد به غیرک و لا نطلب به الا وجهک. (مصباح المجتهد (شیخ طوسی): ص۴۱۲)

و درخواست می‌کنیم که به واسطه‌ی امام عصر - عجل الله فرجه - به غیر خدا اعتماد نکنیم و توسط آن حضرت غیر خدا را نخواهیم.

چگونه این احتمال متصور است که به واسطه‌ی امام زمان - صلوات الله علیه - به غیر خدا اعتماد کنیم؟

اگر امام را «غیر» فرض کردی و به او اعتماد کردی به غیر خدا اعتماد کرده‌ای!

همین‌که او را در عرض آوردی، می‌شود «غیر». و اعتماد به وی اعتماد به غیر خدا می‌شود، اگر چه منصب الهی هم داشته باشد.

در صورتی که اگر آن بزرگوار را مجرای فیض حق دیدی اعتماد به او، اعتماد به خداست و از آن حضرت خدا را خواسته‌ای. (سفینة الصادقین: فصل توحید افعالی، ص۲۷۱)

[14]  رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: لاَ یَزْنِی اَلزَّانِی حِینَ یَزْنِی وَ هُوَ مُؤْمِنٌ وَ لاَ یَسْرِقُ اَلسَّارِقُ حِینَ یَسْرِقُ وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَإِنَّهُ إِذَا فَعَلَ ذَلِکَ خُلِعَ عَنْهُ اَلْإِیمَانُ کَخَلْعِ اَلْقَمِیصِ. (الکافی (ثقة الاسلام کلینی):‌ ج۲، ص۲۸) زناکار زنا نمی کند، در حالی که هنگام زنا مومن باشد. دزد دزدی نمی کند، در حالی که هنگام دزدی مومن باشد، زیرا هنگامی که زناکار زنا کند و دزد دزدی کند، ایمان از آن ها بیرون می رود، مانند بیرون آوردن پیراهن از بدن.

[15]  حضرت امام جعفر صادق علیه السلام:‌ نَحْنُ أَصْلُ کُلِّ خَیْرٍ وَ مِنْ فُرُوعِنَا کُلُّ بِرٍّ فَمِنَ اَلْبِرِّ اَلتَّوْحِیدُ وَ اَلصَّلاَةُ وَ اَلصِّیَامُ وَ کَظْمُ اَلْغَیْظِ وَ اَلْعَفْوُ عَنِ اَلْمُسِیءِ وَ رَحْمَةُ اَلْفَقِیرِ وَ تَعَهُّدُ اَلْجَارِ وَ اَلْإِقْرَارُ بِالْفَضْلِ لِأَهْلِهِ وَ عَدُوُّنَا أَصْلُ کُلِّ شَرٍّ وَ مِنْ فُرُوعِهِمْ کُلُّ قَبِیحٍ وَ فَاحِشَةٍ فَمِنْهُمُ اَلْکَذِبُ وَ اَلْبُخْلُ وَ اَلنَّمِیمَةُ وَ اَلْقَطِیعَةُ وَ أَکْلُ اَلرِّبَا وَ أَکْلُ مَالِ اَلْیَتِیمِ بِغَیْرِ حَقِّهِ وَ تَعَدِّی اَلْحُدُودِ اَلَّتِی أَمَرَ اَللَّهُ وَ رُکُوبُ اَلْفَوَاحِشِ «ما ظَهَرَ مِنْها وَ ما بَطَنَ» وَ اَلزِّنَا وَ اَلسَّرِقَةُ وَ کُلُّ مَا وَافَقَ ذَلِکَ مِنَ اَلْقَبِیحِ فَکَذَبَ مَنْ زَعَمَ أَنَّهُ مَعَنَا وَ هُوَ مُتَعَلِّقٌ بِفُرُوعِ غَیْرِنَا. (الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۸، ص۲۴۲) ما ریشۀ هر گونه خیر و خوبى هستیم و همۀ نیکی‌ها از شاخه‌هاى ماست، و از جملۀ نیکی‌هاست توحید و نماز و روزه و فرو خوردن خشم و چشم‌پوشى از خطاکاران و رحم کردن به کم‌توشه و دلجویى از همسایه و اعتراف به فضیلت اهل فضل، و دشمنان ما ریشۀ هر شر و تباهى هستند و از شاخۀ آنهاست زشتى و هرزگى، از آنهاست دروغ و بخل و سخن‌چینى و بریدن از خویشاوندان و رباخوارى و به‌ناحق خوردن مال یتیم و تجاوز به حقوقى که خداوند تعیین کرده و ارتکاب کارهاى پنهان و پیداى پلید و زنا و دزدى و کارهاى زشتى مانند اینها، و لذا دروغ مى‌گوید هر که گمان مى‌کند که با ماست لیکن به شاخه‌هاى دیگرى جز ما چنگ مى‌افکند.

[16]  حضرت امام رضا علیه السلام:‌ ...یَا خُزَاعِیُّ نَطَقَ رُوحُ اَلْقُدُسِ عَلَى لِسَانِکَ بِهَذَیْنِ اَلْبَیْتَیْنِ... (عیون الأخبار (شیخ صدوق): ج۲، ص۲۶۵) ...ای خزاعی! روح القدس، این دو بیت را به زبان تو انداخته است...
دعبل بن علی خزاعی، شاعر زمان حضرت رضا علیه السلام گفت: وقتی قصیده تائیه‌ام را برای حضرت رضا علیه السلام خواندم همین که به ابیات زیر رسیدم؛ (خروج امام لا محالة واقع - یقوم علی اسم الله بالبرکات
یمیز فینا کل حق و باطل - و یجزیی علی النعماء و النقمات)
ترجمه: آنچه امید می‌دارم، ظهور امامی است که البته ظهور خواهد کرد و با نام خدا و یاری او و با برکت‌های بسیار به امامت قیام خواهد کرد و هر حق و باطلی را تمیز و مردم را به نیک و بد، پاداش و کیفر خواهد داد.

دعبل گفت: چون این دو بیت را خواندم؛ حضرت رضا علیه السلام بسیار گریست. بعدا سر بلند کرد، فرمود:

ای خزاعی! روح القدس، این دو بیت را به زبان تو انداخته است؛ آیا می دانی آن امام کیست؟...

[17]  مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام: ...لَا تَعُدْ لِمِثْلِهَا فَإِنَّمَا نَفَثَ الشَّیْطَانُ عَلَى لِسَانِکَ. (نهج البلاغه (سید رضی): فرازی از خطبه 190 (خطبه متقین)، ص۳۰۳) آرام باش و دیگر چنین سخنانى مگو، که شیطان آن را بر زبانت رانده است. 

بعد از آنکه همام به اصرار از مولی امیرالمؤمنین خواست تا حضرت متقین را برایش توصیف نماید، جان سپرد، حضرت فرمود: سوگند به خدا من از این پیش آمد بر همّام مى ترسیدم. سپس گفت: آیا پندهاى رسا با آنان که پذیرنده آنند چنین مى‌کند؟ شخصى رسید و گفت: پس چرا با تو چنین نکرد؟ امام علیه السّلام پاسخ داد: واى بر تو، هر أجلى وقت معیّنى دارد که از آن پیش نیفتد و سبب مشخّصى دارد که از آن تجاوز نکند. (لَا تَعُدْ لِمِثْلِهَا فَإِنَّمَا نَفَثَ الشَّیْطَانُ عَلَى لِسَانِکَ) آرام باش و دیگر چنین سخنانى مگو، که شیطان آن را بر زبانت رانده است. 

[18]  من لا یحضره الفقیه (شیخ صدوق): ج1، ص 553 -  النوادر (راوندی): ص۲۹ - مفاتیح الجنان (شیخ عباس قمی): ص55

[19]  سفینة الصادقین: فصل بازگشت با سامراء، ص۱۲۰و۱۲۱

[20]  وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمُ‏ اللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اجْتِمَاعٍ مِنَ الْقُلُوبِ فِی الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ الْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ السَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا عَلَى حَقِّ الْمَعْرِفَةِ وَ صِدْقِهَا مِنْهُمْ بِنَا فَمَا یَحْبِسُنَا عَنْهُمْ إِلَّا مَا یَتَّصِلُ بِنَا مِمَّا نَکْرَهُهُ وَ لَا نُؤْثِرُهُ مِنْهُمْ‏.  (احتجاج (طبرسی): ج2، ص499)

یهود و اهل بیت علیهم السلام... (قطره‌ای از این دریا...)

از سال سوم دبیرستان که در کتاب دینی، یک درس درباره امام زمان ارواحنا فداه داشتیم، علاقه‌مند شدم به مطالعه در زمینه‌ی مهدویت، بسیار زیاد!
اولین کتابی که مرحوم پدرم در این خصوص به من داد کتاب خورشید مغرب مرحوم حکیمی بود!
ترم یک دانشگاه، با خودم گفتم بیام یک‌بار از اول تا آخر قرآن را بخوانم،‌ ببینم در این کتاب خدا چه گفته به ما؟!
شروع کردم؛
سوره‌ی حمد تمام شد؛
وارد سوره‌ی بقره شدم!
از همان اوایل سوره‌ی بقره، شروع شد!
چی؟!
سخن از یهود!
هی یهود، یهود
یهود،‌ یهود
یهود، یهود
برایم سؤال شد این کتاب که برای ما مسلمانان هست برای چی خدا این‌قدر در آن به یهود گیر داده و درباره‌ی اون‌ها سخن گفته!؟
لذا رها کردم پروژه‌ی اولیه رو و شروع کردم یک‌دور با این رویکرد که در قرآن خدا چه چیز فرموده درباره‌ی یهود، قرآن را یک‌بار از اول تا آخر خواندم!
بعد شروع کردم از برخی آیات محکم در باب یهود که برایم جالب‌تر بود، رفتم تفاسیر و روایات ذیل و احیاناً تاریخ رو مرتبط به آن مفهومی که در آیه در خصوص یهود گفته شده بود خواندن!  بعد هم به اسناد خود یهودی‌ها و اسناد مرتبط با تاریخ جهان نگریستم.
یکی از جالب‌ترین این آیات،‌ آیه‌ی 82 از سوره‌ی مائده بود که خدا در آن فرموده بود:
«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ[1]
به‌یقین و قطعاً و بدون هیچ تردید، یهود را شدیدترین مردم از حیث دشمنی نسبت به مؤمنین خواهی یافت!»
در این آیه، فعل لَتَجِدَنّ، مقدم شده و این نشانه‌ی تأکید است!
لامِ اول هم برای تأکید آمده بر سر تَجِدَ و نون مشدّد آخر هم، باز برای تأکید است!
یعنی گنجایش ادبیات عرب نیست که بیش از این بر یک فعل تأکید بورزد!
آن هم فعلی که به شکل مضارع بیان شده و حکمی همیشگی در خصوص یهود را به شکل مطلق و نه مقیّد بیان کرده!
این آیه را که دیدم، شروع کردم به تحقیق در خصوص ردّ پای دشمنیِ یهود، با پیامبر و ائمه صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین در طول تاریخ، در منابع متعدد شیعه و سنی و حتی منابع غیر اسلامی!
به شگفتانه‌های بسیار شگفت‌انگیزی برخورد کردم!
در این جا فقط به عنوان یک قطره از این دریا نمونه‌ای تقدیم می‌کنم!
اکثراً همه شنیدند که حضرت امیر صلوات الله علیه و آله، هنگام ضربت‌خوردن فرمودند:
فُزْتُ و ربِّ الکعْبةِ! اما ادامه‌ی فرمایش حضرت امیر صلوات الله علیه را غالباً نشنیده‌اید که می‌فرمایند:
قتلنی ابن الیهودیة عبد الرحمن بن ملجم المرادی[2]‏ - مرا فرزند زن یهودیه کشت.
بنا بر نقل تاریخ مادر ابن ملجم و بنابر نقلی دیگر، دایه‌ی او زنی یهودی بوده است.
در ثانی پناه‌دهنده‌ی و یاری‌کننده‌ی اصلی ابن ملجم در کوفه برای اجرای نقشه‌ی شومش کسی است با نام اشعث بن قیس!
او یهودی‌زاده است![3]
دو بار (یک‌بار در جاهلیت و بار دیگر در عصر اسلام) به قبیله‌اش خیانت کرده برای حفظ جانش[4]
امیرالمؤمنین بر سر منبر او را منافق پسر کافر خطاب کردند[5]؛‌ ولی آن‌قدر نفوذ و قدرت داشت که هیچ‌گاه حضرت امیر صلوات‌الله‌علیه نتوانستند او را از سپهر سیاسی کوفه حذف نمایند!
اشعث اصلی‌ترین نقش را در تحمیل حکمیت و انتخاب ابوموسی به عنوان حکم ایفا کرد[6]!
ابن ملجم را در کوفه پناه داد[7] و شب حادثه نیز با ابن ملجم در مسجد ماند؛ او زمان مناسب برای اقدام را به ابن ملجم مشخص کرد، حجر بن عدی متوجّه شد اما دیر رسید[8]!
اشعث با ام‌فروه، خواهر ابوبکر (خلیفه اول) ازدواج کرد[9]!
دخترش جعده امام حسن مجتبی را با سم به قتل رساند[10]!
پسرش محمد عامل اصلی اسیر شدن مسلم بن عقیل در کوفه بود[11]!
پسر دیگرش قیس کسی بود که روپوش امام حسین علیه‌السلام را در عصر عاشورا ربود[12]!
و هنگامی که سپاه عمر سعد به از کربلا به کوفه بازگشتند، فرزندان و خویشان اشعث به سرکردگی پسرش قیس، ۱۳ سر را حمل‌ می‌کردند[13]!

از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند:
اشعث بن قیس در قتل علی بن ابی‌طالب شریک است
و دخترش جعده، حسن بن علی را مسموم کرد
و محمد پسر اشعث نیز در کشته شدن حسین بن علی شرکت داشت[14].


توجّه فرمایید که این قطره از دریا بود...!

 

منابع:
[1] مائده:۸۲
[2] بحار الأنوار (علامه مجلسی): ج‌‏۴۲، ص‌۲۸۱
[3] الوثائق السیاسیة (حیدر آبادی): ج‌۱، ص۳۵۳
[4] منافق ابن کافر! و الله لقد أسرک الکفر مرّة و الاسلام أخری... نهج البلاغة (سید رضی): ص۶۱ – فرازی از خطبه ۱۹
[5] همان
[6] تاریخ الیعقوبی: ج۲، ص۱۸۸ -  وقعة صفین (منقری): ص۴۸۲
[7] همان: ص۱۳۸
[8] انساب الاشراف للبلاذری (بلاذری): ج۲، ص۴۹۳
[9] الاستیعاب (ابن عبد البر): ج۴، ص۱۹۴۹
[10] همان
[11] همان:‌ ج۱، ص۳۸۹
[12]  تاریخ الأمم و الملوک (ابن جریر طبری): ج۵، ص۳۸۱
[13] همان:‌ ص۴۶۸
[14] الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۸، ص۱۶۷

کوتاه سخنی در باب فتنه‌های پیش‌رو...

در فتنه‌های آخرالزمان، آن‌چه بیش از هر چیز محل تاخت و تاز شیاطین است، آن است که بتوانند حب و بغض را از مدار ایمان خارج کنند، یعنی بتوانند کاری کنند که انسان آن‌‌‌کسان و آن چیزهایی را که باید دشمن بدارد، دوست بدارد و آن‌‌کسان و آن چیزها را که باید دوست بدارد، دشمن بدارد!
اگر چنین شد، شخص هر عمل دیگری هم داشته باشد برایش سودی نداشته و ابتدا قوای فهم و فرقان و بصیرتش زیر و رو می‌شود و تا زوال ایمان و خروج از دین و گرفتاری به سوء عاقبت نیز پیش خواهد رفت.
برای همین، از مهمترین استراتژی‌های ابلیس و دستگاه طاغوت در آخرالزمان، تبدیل کردن گناه و معصیت و منکر، به معروف و ارزش و هنجار است.
یعنی کاری می‌کنند که قلب، به جای بیزاری از گناه و معصیت و منکر، آن را ارزش بداند!
اثری وضعی رخ‌دادن چنین فاجعه‌ای، زیر و رو شدن بصیرت و قلب است.
بصیرت چیزی است که شخص با آن درست را درست و غلط را غلط می‌بیند، اگر زیر و رو شد، درست را غلط می‌بیند و غلط را درست می‌پندارد؛ لذا مؤمنان راستین در نظر کسانی که دچار چنین عارضه‌ای شده‌اند، احمق و ابله پنداشته می‌شوند.
و قلب نیز ظرفی است که بناست حق در آن ریخته شود،‌ اگر زیر و رو شود دیگر شخص هیچ حقی را نمی‌پذیرد! و شخص در این صورت ابتلا به این عارضه، بدیهی‌ترین حقایق را نیز منکر می‌شود.
به هر نسبت که حساسیت و برائت قلب نسبت به منکرات کم شود، به همان نسبت نیز قلب و بصیرت شخص زیر و رو می‌شود؛ و این روند در حد نهایتش به شرایطی می‌رسد که شخص منکر و معصیت را ارزش می‌پندارد و خدایی نکرده به ارتکاب آن افتخار می‌کند؛
اگر شخصی برسد به حد افتخار به معصیت، خداوند امر می‌کند که ملائکه، حب اهل بیت علیهم السلام را (که حقیقت ایمان است) از قلب شخص بکنند! و شخص بعد از آن، بغض اهل بیت را به دل می‌گیرد.
مراحل آغازین نزدیک شدن به چنین فاجعه‌ای، این است که این اشخاص از شیعیان حقیقی اهل بیت علیهم‌السلام بغض و کینه به دل می‌گیرند.
مهمترین ویژگی دوران نزدیک به ظهور، بر طبق روایات متعدد، این است که از حیث اعتقادات، قشر خاکستری از بین می‌روند و مردم از حیث عقیقده، تبدیل به سیاه و سفید می‌شوند!
و هر کس حتی اگر رگه‌هایی از نفاق درش باشد نیز، باید آن را به شکل کفر علنی، آشکار نماید.
از طرف دیگر باز در روایات داریم که منافق تا وقتی که احساس امنیت و قدرت و بی‌نیازی نکرده باشد، باطن خود را علنی و آشکار نمی‌کند (که این امری معقول و منطقی نیز هست) لذا با توجه به این دو دسته روایات! در آینده‌ی پیش رو، ما فتنه‌هایی خواهیم داشت که در آن، جبهه باطل و جریان نفاق گمان می‌کنند آنچنان جبهه حق و جریان مؤمنان در موضع ضعف هستند و خودشان آن‌چنان در موضع قدرتند که کامل و علنی بواطن خود را آشکار خواهند کرد.

جمع‌بندی! با توجه به آنچه گفته شد؛ اگر کسی می‌خواهد ایمانش در این ابتلائات سخت و سنگین و پیاپی آخرالزمان حفظ شود؛ طبق معارف اهل بیت علیهم‌السلام، مهمترین شرطش این است که بتواند حب و بغش را بر مبنای ایمان تنظیم نماید.
برای این‌کار نیز شناخت دشمنان خدا و اولیای خدا و ویژگی‌هایشان (با تأکید بر جریان یهود (تمدّن مدرن و مظاهر سبک‌زندگی مدرن نیز ذیل جریان یهودی تعریف می‌شود.)، جریان نفاق و جریان ناصبی‌ها) بسیار ضروری است. تا شخص اصلاً بداند باید با چه کسانی و چه چیزهایی دشمنی کند.
لازم به ذکر است توجه شود که وجه مشترک همه‌ی منحرفان عالم این است که در حب و بغضشان انحراف است و این ملاک و محکی است که هر جریان انحرافی را می‌توان با آن تشخیص داد!
و نیز شناخت دقیق و صحیح احکام دین خدا نیز بسیار ضروری است که بتواند با حرمت‌شکنان علنی و عمدی و آگاهانه‌ی احکام خدا نیز برائت و دشمنی‌اش را حفظ نماید و از خود آن افعال (از هر کس که مرتکبش شده باشند) بیرازی بجوید. و برای حفظ این حالت (یعنی مدیریت حب و بغض بر مبنای ایمان)، مهمترین مقوّم و مؤیّد، مؤانست و مجالست با عالمِ عامل و نیز مرتبط بودن با جمع مؤمنان راستین و دوری و پرهیز از اختلاط با اهل غفلت و اهل معصیت و اهل دنیاست.
در ضمن!
پرهیزهایی نظیر: پرهیز از مال حرام و شبهه‌ناک، پرهیز از گرفتار شدن به حق‌الناس (خاصه‌ آبرویی! و مالی!)، پرهیز از استفاده از رانت و رشد بی‌ضابطه و با پارتی، از نمونه پرهیزهایی هستند که اگر رعایت نشود،‌ دیر یا زود انسان را از دایره‌ی ایمان در ابتلائات آخرالزمان بیرون خواهد کرد (إلا ما رحم ربّی)
یعنی چنانچه قبلا هم تأکید شد؛
هر کسی که با رانت و بی‌ضابطه در سیستم جمهوری اسلامی رشد کرده، ولو امروز هم به ظاهر خیلی انقلابی و اهل بیتی باشد، دیر یا زود جلوی رهبر معظّم انقلاب حفظه الله خواهد ایستاد و غربال آخرالزمان از این تصفیه‌ی ترسناک ناگزیر است!
در خاتمه، به قول آن عالم ربّانی:
خدایا ما که به خودمان رحم نمی‌کنیم، خودت به ما رحم کن...

یهود و اهل بیت علیهم السلام...

از سال سوم دبیرستان که در کتاب دینی، یک درس درباره امام زمان ارواحنا فداه داشتیم، علاقه‌مند شدم به مطالعه در زمینه‌ی مهدویت، بسیار زیاد!
اولین کتابی که مرحوم پدرم در این خصوص به من داد کتاب خورشید مغرب مرحوم حکیمی بود!
ترم یک دانشگاه، با خودم گفتم بیام یک‌بار از اول تا آخر قرآن را بخوانم،‌ ببینم در این کتاب خدا چه گفته به ما؟!
شروع کردم؛
سوره‌ی حمد تمام شد؛
وارد سوره‌ی بقره شدم!
از همان اوایل سوره‌ی بقره، شروع شد!
چی؟!
سخن از یهود!
هی یهود، یهود
یهود،‌ یهود
یهود، یهود
برایم سؤال شد این کتاب که برای ما مسلمانان هست برای چی خدا این‌قدر در آن به یهود گیر داده و درباره‌ی اون‌ها سخن گفته!؟
لذا رها کردم پروژه‌ی اولیه رو و شروع کردم یک‌دور با این رویکرد که در قرآن خدا چه چیز فرموده درباره‌ی یهود، قرآن را یک‌بار از اول تا آخر خواندم!
بعد شروع کردم از برخی آیات محکم در باب یهود که برایم جالب‌تر بود، رفتم تفاسیر و روایات ذیل و احیاناً تاریخ رو مرتبط به آن مفهومی که در آیه در خصوص یهود گفته شده بود خواندن!  بعد هم به اسناد خود یهودی‌ها و اسناد مرتبط با تاریخ جهان نگریستم.
یکی از جالب‌ترین این آیات،‌ آیه‌ی 82 از سوره‌ی مائده بود که خدا در آن فرموده بود:
«لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النّاسِ عَداوَةً لِلَّذینَ آمَنُوا الْیَهُودَ[1]
به‌یقین و قطعاً و بدون هیچ تردید، یهود را شدیدترین مردم از حیث دشمنی نسبت به مؤمنین خواهی یافت!»
در این آیه، فعل لَتَجِدَنّ، مقدم شده و این نشانه‌ی تأکید است!
لامِ اول هم برای تأکید آمده بر سر تَجِدَ و نون مشدّد آخر هم، باز برای تأکید است!
یعنی گنجایش ادبیات عرب نیست که بیش از این بر یک فعل تأکید بورزد!
آن هم فعلی که به شکل مضارع بیان شده و حکمی همیشگی در خصوص یهود را به شکل مطلق و نه مقیّد بیان کرده!
این آیه را که دیدم، شروع کردم به تحقیق در خصوص ردّ پای دشمنیِ یهود، با پیامبر و ائمه صلوات‌الله‌علیهم‌اجمعین در طول تاریخ، در منابع متعدد شیعه و سنی و حتی منابع غیر اسلامی!
به شگفتانه‌های بسیار شگفت‌انگیزی برخورد کردم!
در این جا فقط به عنوان یک قطره از این دریا نمونه‌ای تقدیم می‌کنم!
اکثراً همه شنیدند که حضرت امیر صلوات الله علیه و آله، هنگام ضربت‌خوردن فرمودند:
فُزْتُ و ربِّ الکعْبةِ! اما ادامه‌ی فرمایش حضرت امیر صلوات الله علیه را غالباً نشنیده‌اید که می‌فرمایند:
قتلنی ابن الیهودیة عبد الرحمن بن ملجم المرادی[2]‏ - مرا فرزند زن یهودیه کشت.
بنا بر نقل تاریخ مادر ابن ملجم و بنابر نقلی دیگر، دایه‌ی او زنی یهودی بوده است.
در ثانی پناه‌دهنده‌ی و یاری‌کننده‌ی اصلی ابن ملجم در کوفه برای اجرای نقشه‌ی شومش کسی است با نام اشعث بن قیس!
او یهودی‌زاده است![3]
دو بار (یک‌بار در جاهلیت و بار دیگر در عصر اسلام) به قبیله‌اش خیانت کرده برای حفظ جانش[4]
امیرالمؤمنین بر سر منبر او را منافق پسر کافر خطاب کردند[5]؛‌ ولی آن‌قدر نفوذ و قدرت داشت که هیچ‌گاه حضرت امیر صلوات‌الله‌علیه نتوانستند او را از سپهر سیاسی کوفه حذف نمایند!
اشعث اصلی‌ترین نقش را در تحمیل حکمیت و انتخاب ابوموسی به عنوان حکم ایفا کرد[6]!
ابن ملجم را در کوفه پناه داد[7] و شب حادثه نیز با ابن ملجم در مسجد ماند؛ او زمان مناسب برای اقدام را به ابن ملجم مشخص کرد، حجر بن عدی متوجّه شد اما دیر رسید[8]!
اشعث با ام‌فروه، خواهر ابوبکر (خلیفه اول) ازدواج کرد[9]!
دخترش جعده امام حسن مجتبی را با سم به قتل رساند[10]!

پسرش محمد عامل اصلی اسیر شدن مسلم بن عقیل در کوفه بود[11]!

پسر دیگرش قیس کسی بود که روپوش امام حسین علیه‌السلام را در عصر عاشورا ربود[12]!

و هنگامی که سپاه عمر سعد به از کربلا به کوفه بازگشتند، فرزندان و خویشان اشعث به سرکردگی پسرش قیس، ۱۳ سر را حمل‌ می‌کردند[13]!

از حضرت امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده که فرمودند:
اشعث بن قیس در قتل علی بن ابی‌طالب شریک است
و دخترش جعده، حسن بن علی را مسموم کرد
و محمد پسر اشعث نیز در کشته شدن حسین بن علی شرکت داشت[14].

توجّه فرمایید که این قطره از دریا بود...!

---

[1]  مائده:82

[2]  بحار الأنوار (علامه مجلسی): ج‌‏42، ص‌281

[3]  الوثائق السیاسیة (حیدر آبادی): ج‌۱، ص۳۵۳

[4]  منافق ابن کافر! و الله لقد أسرک الکفر مرّة و الاسلام أخری... نهج البلاغة (سید رضی): ص۶۱ – فرازی از خطبه 19

[5]  همان

[6]  تاریخ الیعقوبی: ج۲، ص۱۸۸ -  وقعة صفین (منقری): ص۴۸۲

[7]  همان: ص138

[8]  انساب الاشراف للبلاذری (بلاذری): ج2، ص493

[9]   الاستیعاب (ابن عبد البر): ج4، ص1949

[10]  همان

[11]  همان:‌ ج1، ص389

[12]   تاریخ الأمم و الملوک (ابن جریر طبری): ج5، ص381

[13]  همان:‌ ص468

[14]  الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج8، ص167

وفای به عهد، دین و ایمان و ظهور

بسم الله الرحمن الرحیم

قبل از شروع بحث می‌بایست مقداری درباره‌ی معنی کلمه‌ی «أصل» در زبان عربی توضیح داده شود:
«أصل» در زبان عربی این‌گونه تعریف شده است:
اصل هر چیز، پایه و قاعده‌ی آن است، اگر بنا باشد چیزی ارتفاع پیدا کند، باید بر مبنا و آن پایه ارتفاع یافته باشد.
همچنین در تعریف اصل گفته‌اند:‌
اصل هر چیز آن چیزی است که وجود آن چیز، به آن متکی و وابسته است (مثل نسبت پدر و پسر که پدر برای پسر اصل محسوب می‌شود)
حالا با این توضیح، به حدیث ذیل توجه فرمایید:
مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام:
اصل (ریشه و پایه‌ی) دین، ادای امانت است و وفای به عهد[1].
یعنی بدون داشتن روحیه‌ی ادای امانت و وفای به عهد، انسان نه ایمانی برایش باقی می‌ماند و نه دینی!
چنانچه رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله فرموده‌اند:
ایمان ندارد کسی که امانت‌دار نیست و دین ندارد کسی که وفای به عهد (و پیمان و قولش) ندارد[2].

مهمترین عهد و پیمانی که انسان باید به آن وفا کند، عهد و پیمانش با خدا، رسول خدا و جانشینان رسول خداست (صلوات الله علیهم اجمعین) و در مراحل بعدی عهد و پیمانش با دیگران و عهد و پیمانش با خودش نیز دارای اهمیت است و عملکردش در این خصوص نمایان‌گر وضعیت دین و ایمان شخص است.

خدا در سوره‌ی آل عمران فرموده است:
«وَ إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنی آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هذا غافِلینَ[3] * و [به خاطر بیاور] زمانى را که پروردگارت از صلب فرزندان آدم، ذرّیّه‌ی آن‌ها را برگرفت؛ و آن‌ها را بر خودشان گواه ساخت؛ [و فرمود]: «آیا من پروردگار شما نیستم»؟ گفتند: «آرى، گواهى مى‌دهیم». [خداوند چنین فرمود، مبادا] روز رستاخیز بگویید: «ما از این، غافل [و بی‌خبر] بودیم.»

از رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله، خطاب به مولی امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل شده که مرتبط با این آیه‌ی شریفه فرموده‌اند:
یا علی،
وقتی خداوند متعال آدم را آفرید، ذریّه او را در پشت وی به صورت ذرّاتی بیرون آورد و از آن­ها پیمان گرفت که «آیا من پروردگارتان نیستم؟! همگی گفتند: بلی»
سپس آن­ها بر خودشان گواه گرفت، سپس میثاق محمّد (صلی الله علیه و آله) و میثاق تو را گرفت و چهره‌ی تو را به دیگر چهره‌ها و روح تو را به دیگر ارواح معرّفی نمود[4].

همچنین از حضرت امام موسی کاظم علیه السلام نیز در توضیح آیه‌ی شریفه‌ی:

«وَ أَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ کانَ مَسْؤُلًا[5] * و به عهد [خود] وفا کنید، که از عهد سؤال مى‌شود.» می‌فرمایند:
(این) عهد، همان پیمانی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) از مردم درباره‌ی مودّت ما اهل بیت و اطاعت از امیرالمؤمنین (علیه السلام) اخذ کرد که با او مخالفت نکنند و او را مقدّم بدارند و رابطه‌ی خویشاوندی‌اش را قطع نکنند، و به آن‌ها اطّلاع داد که از این امور و هم از کتاب خدا بازخواست خواهند شد[6].
همچنین در روایات متعدد بیان شده است که میثاقی که از انبیای اولو‌العزم به صورت ویژه اخذ شده، در خصوص امام زمان ارواحنا له الفداه است[7]؛ و البته در همان عالم ذر، درباره امام مهدی عج‌الله‌فرجه‌الشریف، در مراتبی نازل‌تر از انبیای اولوالعزم از همه مردم نیز میثاق گرفته شده که برخی از مردم بر این عهد و میثاق پایدار ماندند؛ چنانچه حضرت امام جعفر صادق علیه السلام می‌فرمایند:
اگر قائم قیام کند، حتماً مردم او را انکار مى‌‏کنند، زیرا او به صورت جوانى برومند به سوى ایشان باز مى‌‏گردد، کسى بر عقیده خود نسبت به او پایدار نمى‌‏ماند، مگر آن کس که میثاقی که خداوند در عالم ذرّ نخستین از او درباره ایشان اخذ کرده را ادا کرده باشد[8].
این پیمان، همان پیمانی است که امام زمان ارواحنا لتراب مقدمه الفداه،‌ ادای آن را شرط رسیدن شیعیان به فیض لقا و دیدارشان عنوان کرده‌اند و فرموده‌اند:
و اگر شیعیان ما، که خداوند بر طاعت و بندگی توفیقشان دهاد، در وفای به عَهدی که بر عُهده‌ی ایشان است، قلوبشان مجتمع و متحد می‌گشت، یُمن لقا و دیدار ما با ایشان به تأخیر نمی‌افتاد و در سعادت دیدار و مشاهده‌ی ما تعجیل واقع می‌شد[9].
استاد سید محمد مهدی میرباقری، نکاتی مهم و تأمّل‌برانگیزی مرتبط با این احادیث بیان داشته‌اند:
... یکی از نکاتی که مهم است، این است ما اگر بخواهیم در جبهه حضرت بمانیم باید آن عهدهای بزرگی که با حضرت داریم، آن قرارهای بزرگ‌مان را باید هر روز تجدید کنیم و پای آن قرارها بایستیم.
حضرت یک کار بزرگی در عالم انجام می‌دهند، از ما هم عهد گرفتند که ما در این برنامه حضرت کنار ایشان باشیم.
قول هم دادیم به حضرت، حضرت هم فرمودند شما نگران نباشید؛ اگر شما کنار من باشید من شما را به مقصد می‌رسانم. یک قول دو طرفه است...
دعای عهد را بخوانید، دعای عهد مضمون عهدهای ما با امام است؛ کسی که این دعا را می‌خواند، کسی که با این عهد همراه می‌شود، چنین شخصی می‌تواند کنار رکاب امام زمان پایداری بکند... من الان نمی‌خواهم مضمون دعای عهد را عرض بکنم؛ اما اجمالاً این (بخشی از) عهدهای ماست، آن عهدهای بزرگ:
«اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَنْصَارِهِ وَ أَعْوَانِهِ وَ الذَّابِّینَ عَنْهُ وَ الْمُسَارِعِینَ إِلَیهِ فِی قَضَاءِ حَوَائِجِهِ وَ الْمُحَامِینَ عَنْهُ وَ السَّابِقِینَ إِلَی إِرَادَتِه وَ الْمُسْتَشْهَدِینَ بَینَ یدَیه[10] - خداوندا، مرا، از یاران و مددکاران و دفاع‌کنندگان از ایشان قرار ده و از کسانی که می‌شتابند برای برآوردن خواسته‌های ایشان و از اطاعت‌کنندگان اَوامرش و از کسانی که در راه ایشان و برای ایشان در پیشگاهش به شهادت می‌رسند.»
این‌ها عهدهای ما با امام است.
قرارهایی که در دعای عهد هست، اگر این عهدها را ما هر روز (با توجّه) مرور کنیم، این قرارهای بزرگ، در نظر ما هم بزرگ می‌شود.
یکی از برکاتی که در دعاهایی که از معصوم درباره امام زمان علیه‌السلام نقل شده، این است آدم را بزرگ می‌کند.
آدم را به آن عهدها و قرارهای بزرگش با امام آگاه می‌کند؛ آدم را سر قرار می آورد.
یک نکته مهم در همراهی امام همین است که انسان، این برنامه‌ی بزرگ امام را بفهمد تا اهداف این برنامه، جزو خواسته‌های انسان بشود و در دل انسان زمینه و انگیزه برای حرکت به سمت وفای به عهد پیدا شود.

آنهایی که سر قرارِ با سید الشهدا نرسیدند، از غافله‌ی امام حسین علیه‌السلام جا ماندند؛ حضرت کارِ بزرگ خودشان را جلو می‌برند، کار خودشان را متوقف به من و شما نمی‌کنند.
در دعاها هست (به نقل از امام رضا علیه‌السلام):
خدایا «لَا تَسْتَبْدِلْ بِنَا غَیرَنَا[11]» دین خودت را با ما یاری کن؛ ما را جزو یاوران حضرت قرار بده؛ برای ما جایگزین و تبدیل قرار مده؛
ما اگر سر قرار نیامدیم، ما را جا می‌گذارند (و دیگری جایگزین ما می‌شود).
سیدالشهداء که منتظر آمدن من و شما نمی‌ماند.
طِرِمّاح برود گندم ببرد، خب برود، حضرت منتظر نمی‌ماند، او باید حواسش را جمع کند.
آنهایی که قرارهایشان را با سیدالشهداء محکم کردند و منتظر قرارها بودند و خودشان را سر قرار رساندند، آنها برنده شدند،
آنهایی که به هر دلیلی سر قرار نیامدند، هر کدام هم یک عذری داشتند، (باختند)...
حضرت به عبیدالله حرِّ جعفی، یک آدم ظاهراَ گردنه‌بندی بوده، حضرت پیدایش کردند؛ ابتدا کسی را فرستادند سراغش بعد خودشان آمدند و فرمودند:
«تو خیلی سابقه‌ات نگران کننده است بیا طرف ما، نمی‌خواهی توبه کنی؟»
به حضرت گفت: «آقا من امید به پیروزی شما ندارم من از کوفه که بیرون می‌آمدم آنقدر لشکر دیدم اکثرشان علیه شما بودند. با حضور من کاری پیش نمی‌رود اگر امید بود که نصرتم اثری داشته باشد برای شما می‌آمدم ولی مطمئنم فایده ندارد.»
ببینید چه اشتباه بزرگی است.
حضرت چه احتیاجی به کمک تو دارد؟!
حضرت آمده دست تو را بگیرد. دارند به تو می‌گویند، تو وضعَت خوب نیست، نمی‌خواهید بیایید پیش ما اصلاحت کنیم؟!
تو می‌گویی: آقا من امید به پیروزی شما ندارم!
مگر حضرت می‌خواهد با استفاده از تو و امثال تو پیروزی به دست بیاورد.
«وَ مَا النَّصْرُ إِلاَّ مِنْ عِنْدِ اللَّه[12] * هیچ نصرت و پیروزی‌ای نیست، مگر از ناحیه‌ی خداوند»
خدای متعال می‌فرماید، پیروزی از طرف خداست، ما این پنج هزار ملک هم که فرستادیم، خواستیم در ظاهر نیز دل شما خوش بشود، و الا پیروزی، تنها از ناحیه‌ی خود خداست.

این که این‌قدر روی خلف وعده تأکید شده، در آیات و روایات می‌فرمایند: مؤمن خلف وعد نمی‌کند؛ چون اگر آدم خلف وعده کرد، زیر وعده‌هایش با خدا هم می‌زند، وعده‌های مهمش را هم زیر پا می‌گذارد.
و این‌ خلف وعده‌ها باعث می‌شود تا انسان، سر قرارش با امامش نیز نایستد!
کسی که عادت کرد در وعده‌های کوچک تخلف کند، یک وقتی یک وعده و قراری هم با امام زمان بگذارد، آنجا هم تخلف می‌کند[13].

---

[1]  أَصْلُ اَلدِّینِ أَدَاءُ اَلْأَمَانَةِ وَ اَلْوَفَاءُ بِالْعُهُودِ. (غرر الحکم (تمیمی آمدی): ج۱، ص۹۴)

[2]  لاَ إِیمَانَ لِمَنْ لاَ أَمَانَةَ لَهُ وَ لاَ دِینَ لِمَنْ لاَ عَهْدَ لَهُ. (جعفریات (ابن اشعث کوفی): ج۱، ص۳۶)

[3]  آل‌عمران:172

[4]  یَا عَلِیُّ لَمَّا خَلَقَ اللَّهُ تَعَالَی آدَمَ (علیه السلام) أَخْرَجَ ذُرِّیَّتَهُ عَنْ ظَهْرِهِ مِثْلَ الذَّرِّ فَأَخَذَ مِیثَاقَهُمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلی فَأَشْهَدَهُمْ عَلَی أَنْفُسِهِمْ فَأَخَذَ مِیثَاقَ مُحَمَّدٍ (صلی الله علیه و آله) وَ مِیثَاقَکَ فَعَرَّفَ وَجْهَکَ الْوُجُوهَ وَ رُوحَکَ الْأَرْوَاحَ. (المناقب (ابن شهر آشوب): ج۲، ص۲۴۸ با اندکی تفاوت: الکافی (ثقة الاسلام کلینی): ج۲، ص۸)

[5]  اسراء:34

[6]  الْعَهْدُ مَا أَخَذَ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله عَلَی النَّاسِ فِی مَوَدَّتِنَا وَ طَاعَهًِْ أَمِیرِالْمُؤْمِنِینَ علیه السلام أَنْ لَا یُخَالِفُوهُ وَ لَا یَتَقَدَّمُوهُ وَ لَا یَقْطَعُوا رَحِمَهُ وَ أَعْلَمَهُمْ أَنَّهُمْ مَسْئُولُونَ عَنْهُ وَ عَنْ کِتَابِ اللَّهِ عزّوجَلَّ. (الیقین (سید بن طاووس): ص۲۹۶)

[7]  حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام: ...فَثَبَتَتِ‏ الْعَزِیمَةُ لِهَؤُلَاءِ الْخَمْسَةِ فِی الْمَهْدِی..‏. (الکافی (ثقة السلام کلینی): ج2، ص8)

[8]  لَوْ قَدْ قَامَ القائِمُ لأنکَرَهُ النّاسُ، لأنَّهُ یَرْجِعُ إلیْهِمْ شابّاً مُوَفَّقاً، لا یَثْبُتُ علَیْهِ إلاّ مَنْ قَدْ أَخَذَ اللهُ میثاقَهُ فی الذَّرِّ الأوَّلِ. (الغیبة (نعمانی): ج۱، ص۱۸۸)

[9]  وَ لَوْ أَنَّ أَشْیَاعَنَا وَفَّقَهُمْ اَللَّهُ لِطَاعَتِهِ عَلَى اِجْتِمَاعٍ مِنَ اَلْقُلُوبِ فِی اَلْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ عَلَیْهِمْ لَمَا تَأَخَّرَ عَنْهُمُ اَلْیُمْنُ بِلِقَائِنَا وَ لَتَعَجَّلَتْ لَهُمُ اَلسَّعَادَةُ بِمُشَاهَدَتِنَا. (احتجاج (طبرسی): ج۲، ص۴۹۸)

[10]  مصباح الزائر (سید بن طاووس): ج۱، ص۴۵۵

[11]  مصباح المجتهد (شیخ طوسی): ج۱، ص۴۰۹

[12]  آل عمران، 126

[13]  بخش‌هایی از سخنرانی شب دوم محرم، به تاریخ اول شهریورماه سال 1399، در حرم مطهّر حضرت فاطمه معصومه سلام الله علیها (به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی آیت الله سید محمدمهدی میرباقری)

برخی آثارِ نماز شب بر طبق روایات:

در روایات، آثار و برکات فراوانی برای نماز شب برشمرده شده؛ در ذیل اجمالاً به برخی از این آثار اشاره می‌شود:

عامل نزدیک شدن به خدا
دور کننده‌ی انسان از گناه و معصت
کفاره‌ی گناهان روز
برطرف کننده‌ی بیماری از جسم[1]
عامل حفظ صحت و سلامت بدن
جلب کننده رضایت خداوند
عامل قرار گرفتن در معرض رحمت خداوند (که این امر مهمترین عامل حفظ انسان از گناه و معصیت است به نوبه خود)
باعث تمسّک جستن به اخلاق انبیا[2]
عامل زیبایی صورت
نیک شدن اخلاق
طیب شدن بوی انسان
افزایش رزق و روزی
ادا شدن قرض
زدوده شدن غم و اندوه
عامل روشنی چشم‌ها[3]
تضمین‌کننده رزق روز[4]
عامل راحتی و آسایش بدن
عامل دوستی با ملائکه
افزایش‌دهنده‌ی معرفت و ایمان
عامل ناخشنودی شیطان
عامل مستجاب شدن دعاها
عامل قبول شدن اعمال
عامل برکت یافتن رزق و روزی
شفیع انسان در هنگام قبض روح شدن توسط ملک الموت
عامل نورانی شدن قبر
گویا کننده‌ی زبان انسان در پاسخ به نکیر و منکر
مونس انسان در تنهایی قبر تا قیامت[5]
مانع نزول بلای عمومی[6]

---

[1]  رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله: عَلَیْکُمْ بِصَلاةِ اللَّیْلِ فَاِنَّهُ دَأْبُ الصّالِحینَ قَبْلَکُمْ، وَاِنَّ قِیامَ اللَّیْلِ قُرْبٌ اِلَى اللّهِ، وَمِنْهاةٌ عَنِ اْلاِثْمِ، وَتَکْفیرُ السَّیِّئاتِ وَمَطْرَدَةُ الدّاءِ فِى الْجَسَدِ. (سلوة الحزین (قطب راوندی): ج۱، ص۷۶)

[2]  مولی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام: قیامُ اللَّیْلِ مُصِحَّةٌ لِلْبَدَنِ، وَ مَرْضاةٌ لِلرِّبِّ عَزَّوَجَلَّ، وَ تَعَرُّضٌ لِلرَّحْمَةِ وَ تَمَسُّکٌ بِاَخْلاقِ النَّبِیّینَ. (الخصال (شیخ صدوق): ج۲، ص۶۱۰)

[3]  حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام: صَلاةُ اللَّیْلِ تُحسِنُ الْوَجْهَ، وَتُحْسِنُ الْخُلْقَ، وَتُطِیبُ الرّیحَ، وَتُدِرُّ الرِّزْقَ، وَ تَقْضِى الدَّیْنَ، وَتَذْهَبُ بالْهَمِّ، وَتَجْلُو الْبَصَرَ. (ثواب الاعمال (شیخ صدوق): ج۱، ص۴۲)

[4]  حضرت امام جعفر صادق علیه‌السلام: کَذِبَ مَنْ زَعَمَ اَنَّهُ یُصَلّى صَلاةَ اللَّیْلِ وَهُوَ یَجُوعُ اِنَّ صَلاةَ اللَّیْلِ تَضْمِنُ رِزْقَ النَّهارَ. (تهذیب الأحکام (شیخ طوسی): ج۲، ص۱۲۰)

[5]  رسول اکرم صلی الله علیه و آله: صَلاةُ اللَّیْلِ مَرْضاةُ الرّبِّ، وَحُبُّ الْمَلائِکَةِ، وَسُنَّةُ اْلاَنْبِیاء، وَنُورُ الْمَعْرِفَةِ، وَ اَصْلُ الاِْیْمانِ، وَر احَةُ اْلاَبْدانِ، وَکِراهِیَةُ الشَّیْطانِ، وَسِلاحٌ عَلَى الاَْعْداءِ، وَ اِجابَةٌ لِلدُّعاءِ، وَقَبُولُ اْلاَعْمالِ، وَبَرَکَةٌ فى الرِّزْقِ، وَشفیعٌ بَیْنَ صاحِبِها وَبَیْنَ مَلَکِ الْمَوْتِ، وَ سِر اجٌ فى قَبْرِهِ وَ فِر اشٌ تَحْتَ جَنْبِهِ، وَجَوابٌ مَعَ مُنْکَرٍ و َ نَکیرٍ، وَمُونِسٌ وَزائِرٌ فِى قَبْرِهِ اِلى یَوْمِ الْقِیامَةِ. (بحار الأنوار (علامه مجلسی): ج۸۴، ص۱۶۱)

[6]  مولی امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ اِذا اَرادَ اَنْ یُصیبَ اَهْلَ اْلاَرْضِ بِعَذابٍ قالَ لَوْلاَ الذَّینَ یَتَحابُّونَ بِجَلالى، وَیَعْمُرُونَ مَساجِدى وَیَسْتَغْفِرُونَ بِاْلاَسْحارِ لاََنْزَلْتُ بِهِمْ عَذابى. بحار الأنوار (علامه مجلسی): ج۸۴، ص۱۵۰)

نقش و کارکرد سلبریتی‌ها در دستگاه ولایت طاغوت

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
بسم الله الرحمن الرحیم

نقش و کارکرد سلبریتی‌ها در دستگاه ولایت طاغوت

دوست عزیزی پرسید:
"آیا اصلاً چیزی شبیه به این سلبریتی‌های امروزی، در زمان معصومین علیهم‌السلام هم داشتیم؟
اصلاً این مفهوم که یک سری آدم که به خاطر اغلب، خصوصیات دنیوی و ظاهریشون ممتاز و محبوب می‌شن چقدر جای بحث داره؟!"
بعد این دوست عزیز ما اضافه کرد:
"من هیچ نظری در خصوص مصادیق ندارم الآن، ولی مشکل اصلی من با خود مفهوم سلبریتی و حب و علاقه به این‌هاست که کار دست جامعه می‌ده؛
جامعه‌ای که پویا باشه و کار و فکر درست داشته باشه، جوونش و ذهنش اصلاً جذب این‌ها نمیشه؛
در طرف مقابل، جذبه‌ای که اساتید اخلاق و عرفان حقیقی دارن، دقیقا نقطه‌ی مقابل این مسئله‌ی سلبریتی‌هاست؛ دقیقا جای درست شکل‌گیری حب زیاد و متأسفانه دقیقاً جایی که در جامعه، کمبود داره."

در پاسخ به سؤال این دوست عزیز، درباره‌ی وجود چیزی مثل سلبریتی‌های امروزی در زمان ائمه علیهم‌السلام گفتم:
بله، به شدت هم وجود داشته، و اوج آن را شاید بتوان گفت در زمان محنت‌بار دوران امامت امام سجاد علیه‌السلام بوده است که یه کاروان از رقاصه‌ها و خواننده‌ها (با حضور بزرگشان، زنی به نام جمیله‌ی سلمیه) می‌خواست به حج بره که با چه استقبال شگفتی از مردم به اصطلاح مسلمان و بسیاری از اشراف و بزرگان شهر‌ها مواجه شد (به قول معروف خود را برای این کاروان مردم کشتند!) و حتی در نزدیکی مکه بزرگان و اشراف برای استقبال و بزرگداشت از شهر خارج شدند و در بازگشت به مدینه سه شبانه روز جشن و پایکوبی کردند[1]. (در شهر پیامبر و محبط وحی!)
یا وقتی یکی از این شاعران بسیار هرزه‌گو و پرده‌در و وقیح و عریان‌گو (به نام عمر بن ابی‌ربیعه) که از نظر هنری بسیار بسیار در اوج بود مُرد، در مدینه عزای عمومی شد! راوی نقل می‌کند که هر جا در مدینه می‌رفتم مردم گروه گروه برای او عزاداری می‌کردند و بر مرگش تأسف می‌خوردند، رسید به یک کنیزی که برای کاری می‌رفته و دید خیلی گریه و زاری شدیدی دارد؛ روای می‌پرسد این گریه و زاری برای چیست؟ در پاسخش گفت برای از دست دادن این مرد بزرگ و از دست دادنش؛ بعد یکی در پاسخش می‌گوید، غصه نخور، شاعر دیگری در مکه هست که این شعر را گفته – حارث بن خالد مخزومی که یک مدتی هم از طرف همین خلفای اموی، حاکم مکه می‌شود از آن شاعرهایی که او هم مثل عمر بن ابی‌ربیعه هرزه‌گو، پرده‌در و عریان‌سرا بوده – و بنا کرد یکی از شعرهای آن شاعر مخزومی را خواندن؛ وقتی که این شعر را خواند، آن کنیز یک قدری گوش کرد بعد اشک‌هایش را پاک کرد و گفت: الحمدلله الذی لم یُخلِ حرمه (خدا را شکر که حرم خودش را خالی نگذاشت)؛ بالاخره اگر یکی رفت، یکی به جایش آمد[2].
این‌ها نمونه‌های کوچکی بود از اوضاع به اصطلاح سلبریتی‌ها در دوران معصومان علیهم‌السلام که نشان می‌دهد هم وجود داشته‌اند مانند الآن و هم اقبال عمومی هم به خصوص در برحه‌هایی از زمان که انحطاط جامعه شدید‌تر بوده (نظیر عصر امام سجاد علیه‌السلام) بیشتر نمود داشته‌اند.

اما در خصوص این قسمت از صحبت‌های این دوست عزیز که گفت:
"من هیچ نظری در خصوص مصادیق ندارم الآن، ولی مشکل اصلی من با خود مفهوم سلبریتی و حب و علاقه به این‌هاست که کار دست جامعه می‌ده؛"
بحث اصلی که مرتبط با عنوان مطالب هست را تقدیمش کردم؛ گفتم:
اصلاً تمام فلسفه‌ی ساخت این‌ها، توسط دستگاه ابلیس همین است!
قرآن می‌فرماید: «وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ[3] - عاقبت از آن متقین هست»
و نیز می‌فرماید: «إِنَّما یَتَقَبَّلُ اللهُ مِنَ الْمُتَّقینَ[4] – به راستی که خداوند تنها از متقین (عمل) را می‌پذیرد»
حالا مغز و ریشه این تقوا که سعادت حقیقی انسان وابسته به آن است چیست؟!
پیامبر اکرم حضرت محمد صلی‌الله‌علیه‌وآله خطاب به امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند:
یَا عَلِیُّ حُبُّکَ تَقْوَى وَ إِیمَانٌ وَ بُغْضُکَ کُفْرٌ وَ نِفَاقٌ[5].
ای علی، حب و دوستی تو ایمان و تقواست و بغض و دشمنی با تو کفر و نفاق است[6].

باز طبق آیات قرآن کریم و روایات حضرات معصومین علیهم‌السلام که البته حقیقتی را بیان می‌دارند که عقل و تجربه نیز صحّت آن را تصدیق می‌کند؛ محبت هر قدر واقعی‌تر و عمیق‌تر بشاد، اثر وضعی آن این است که عقاید و خلقیات محبوب، به نسبت میزان حقیقی و عمیق‌ بودن محبت، به شکل خواه ناخواه، در محب ایجاد می‌شود.

حال ابلیس دقیقاً این نکته و سر تکوینی عالم محبّت را می‌داند!
چه کند که بدون هیچ زحمت خاصی، خود به خود مردم بی‌تقوا و فاسد العقیده و فاسق‌ العمل بشوند؟!
اشخاصی را که عمدتاً فاسد العقیده و فاسق العمل هستند را کاری میکند تا در جامعه محبوب و به اصطلاح تبدیل به سلبریتی شوند!
محبوب شدن این‌ها اثر وضعی‌اش در جامعه این است که، محبانشان، خواه ناخواه، بدانند یا ندانند، کم‌کم رنگ عقاید و اعمال این‌ها را به خودشان می‌گیرند[7]!
آن جوری فکر می‌کنند که محبوبشان فکر می‌کند؛
آن چیزی برایشان ارزش می‌شود که برای محبوبشان ارزش است
و اعمالشان نیز‌‌‌‌‌...

اما در خصوص بخش آخر صحبت‌های دوست عزیزمان که گفت:
"در طرف مقابل، جذبه‌ای که اساتید اخلاق و عرفان حقیقی دارن، دقیقا نقطه‌ی مقابل این مسئله‌ی سلبریتی‌هاست؛ دقیقا جای درست شکل‌گیری حب زیاد و متأسفانه دقیقاً جایی که در جامعه، کمبود داره."
عرض کردم:
در جامعه‌ی توحیدی، سلبریتی حقیقی امیرالمؤمنین علیه‌السلام است؛
و حکومت دینی در عرصه‌ی فرهنگی و سیاسی و اجتماعی، باید کاری کند که امیرالمؤمنین علیه‌السلام و کسانی که به ایشان نزدیک‌ترند و بیشتر رنگ و بوی ایشان را دارند، محبوب و سلبریتی بشوند. شناسایی کند آن‌ها را و به بهترین و جذّاب‌ترین شکل ممکن معرفی نماید!
و این مهمترین راهکار تزریق روح تقوا به جامعه است!
اما در حکومت طاغوت بعلکس است و  البته ساختارهایی هم که در تمدّن مدرن ایجاد شده است، کارآمدی در جهتشان به شکل عمده در جهت سلبریتی‌ و محبوب‌شدنِ جریان شخصیت‌های ضد مولا علی و ارزش‌های ضد ایشان است. ولی در همین حدی هم که می‌شده باز از همین ابزار و ظرفیت الکَنَش برای محبوبیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام و کسانی که بیشتر رنگ ایشان را به خود دارند استفاده کرد، ما استفاده نکرده‌ایم!

---

[1] الاغانی (ابوالفرج اصفهانى): ج8، ص208-210 - اعلام النسأ (عمر رضا کحاله): ص212-214- زندگانى على بن الحسین علیهما‌السلام (جعفر شهیدی): ص 104

[2] حماسه امام سجاد (سید علی خامنه‌ای از نشر انقلاب اسلامی): ص15-16 به نقل از الاغانی (ابوالفرج اصفهانی): ج3، ص238

[3]  قصص:83

[4] مائده:27

[5] امالی (شیخ صدوق): ج۱، ص۲۵

[6] شاید برخی بگویند، تقوا معمولاً خویشتن نگه‌داری تعبیر شده، چرا حقیقت آن را پیامبر فرمودند دوستی و محبت امیرالمؤمنی علی علیه‌السلام است و خویشتن‌نگه‌داری چه ارتباطی دارد با حب و دوستی؟
در پاسخ عرض می‌کنیم:
تقوا آن چیزی هست که نتیجه‌ی وجود آن در انسان می‌شود، خویشتن‌نگهداری و پرهیزگاری.
چرا انسان وقتی در برابر عواملی که شهوتش را بر می انگیزد قرار می‌گیرد و یا هنگامی که غضبش برافروخته می‌شود، عملی انجام می‌دهد که عقلش از آن‌ها نهی می‌کند؟

یعنی عقلش ادراک می‌کند که دارد عمل غلطی انجام می‌دهد، اما این ادراک عقلی کفایت نمی‌کند برای باز داشتنش از افراط و تفریط قوای شهویه و غضبیه!

علتش غلبه احساساتِ شهوانی و یا غضبیه است بر قوای عقل!
حال باید دید ریشه‌ی احساسات در کجاست؟

بله در قلب ظهور پیدا می‌کند.

یعنی شما در مواجهه با هر چیز در قلبتان یا احساسی از جنس عشق و میل و جذب و حب می‌یابید و یا نفرت و دفع و اشمئزاز و نفرت، حالا شدت و ضعف دارد، اما از این دو حال خارج نیست.

آن چیزی که در مواجه با افراط و تفریط شهوت و غضب، می‌تواند آنها را به اعتدال بازگرداند تا قوای عقلی مجدداً حاکم شود، باید چیزی از همین جنس حب و علاقه و میل و جذب و یا بغض و نفرت و دفع و اشمئزاز باشد تا بتواند بر آن احساسات قبلی ناشی از شهوت و غضب فائق شود! لذا ریشه‌ و مغز تقوا، حب و بغض است و خوف!
که البته ریشه‌ی خود خوف هم همان حب است و در حقیقت می‌توان گفت که خوف، میوه‌ی حب است.

به طور مثال کسی که خودش را خیلی دوست می‌دارد، وقتی در زیر آب هست و احساس می‌کند که جانش در خطر است، خوف می‌کند و به یک‌باره خود را از زیر آب بیرون می‌کشد. لذا خوف نتیجه‌ی ادراک احتمال از دست رفتن محبوب هست.

حال باید دید حب چه چیزی و خوف و بغض چه چیزی در انسان تقوا می‌آورد.

اینجا همان جایی است که با توجه به ریشه‌ی حب و بغض و خوف، تقوای انسان‌ها و در نتیجه جایگاه ایمان و تقرب انسان‌ها رتبه‌بندی می‌شود.

به چه شکل؟

یک کسی حب بهشت را دارد و بسیار دوست دارد که از نعمات بهشتی بهره‌مند شود، لذا از اموری که او را از این محبوبش دور کند پرهیز می‌کند!

این تقوا، تقوای عوام هست، به قول امام خمینی در چهل حدیث، ما ترک شهوت برای شهوت بزرگتر می‌کنیم و مولا علی عبادت این دسته از بندگان را می‌فرمایند عبادت تجار و تاجرانه. البته رحمت و فضل و کَرَم خدا ایجاب می‌کند که صاحبان این جنس از تقوا هم به سعادت می‌رسند و اهل نجاتند (منتها نه در آن مراتب عالی قُرب و رضوان الهی!)

یک کسی هم خوف این را دارد که به او ضرری وارد شود و به علت حب خودش، چون خودش را بسیار دوست می‌دارد می‌خواهد از ضرر و آتش دور بشود، از عواملی که او را به جهنم می‌برد پرهیز می‌کند.

این جنس از تقوا هم تقوای عوام هست و مولا علی می‌فرماید، این عبادت هم عبادت خائفین هست. این‌ها هم اهل نجاتند (منتها باز این‌ها نیز در آن مراتب عالی قُر و رضوان الهی نیستند!)

اما یک کسی هم حب خدا و اولیای خدا را دارد و از چیزهایی که بین او و محبوبینش فاصله می‌اندازد پرهیز می‌کند و مولا علی این دسته از عابدان رو می‌گوید عبادت‌کنندگان آزاده که عبادت احرار و آزادگان را انجام می‌دهند.

و بالاترین و قوی‌ترین و عمیق‌ترین مراتب تقوا و ایمان از اینجا نشأت می‌گیرد، از تقوایی که ریشه‌‌اش حب خدا و اولیای خداست و بغض دشمنان خدا و دشمنان محبوبین خداست!

چرا دو تقوای اول، ولی و اما و اگر دارد؟
چون در امتحانات سخت نمی‌تواند نجات‌بخش باشد چرا که ریشه‌ی محبتشان به خودشان بازگشت می‌کند!، مثال‌هایش هم در قرآن و تاریخ فراوان است.

اولی، شیطان لعین که چون ریشه تقوا و عباداتش حب خدا نبود در برابر امر خدا سرپیچی کرد و نتوانست بر افراط قوه‌ی غضبیه‌اش غلبه کند و در برابر حکم خدا استکبار ورزید، چرا که اگر ریشه‌ی تقوایش حب خدا و محبوبان خدا بود، هیچگاه روی حرف محبوبش حرفی نمی‌زد!

دومین مثال قرآنی هم بلعم باعورا بود که باز چون ریشه‌ی تقوایش حب خدا و حب اولیای خدا نبود، با اینکه بر اثر تقوا و عباداتی که ریشه در حب نفس و حب در مقامات داشت به اسم اعظم هم رسیده بود و به اصطلاح مستجاب الدعوه شده بود، اما در برابر پیامبر اولی‌عزم زمانش موسی علیه‌السلام، کسی که می‌داند محبوب خداست، تمرّد کرد و حتی او را نفرین کرد و کافر از دنیا رفت! و نتوانست بر افراط قوه شهویه‌اش که به صورت میل به جاه و مقام است بایستد.
لذا اوج عمیق‌ترین ریشه‌ی تقوا که محبت به غیر است طبق فرمایش رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله می‌شود محبت به وجود مقدّس امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام که ملاک و محک ایمان نیز هستند.

[7] رسول خدا حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه و آله: َالْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ. (الکافی (ثقة السلام کلینی)‌: ج2، ص642) انسان به دین آن کسی است که او را بسیار دوست دارد.

وتر موتور (تنهای تنها شده!)

این مطلب توسط نویسنده‌اش رمزگذاری شده است و برای مشاهده‌ی آن احتیاج به وارد کردن رمز عبور دارید.